88 89 (10)

Uzyskanie zwiększonego napięcia mięśniowego i poprawy odżywiania mięśni jest uwarunkowane działaniem promieni UV na układ naczyniowy i nerwowy.

Wpływ na ciśnienie krwi

Naświetlania ogólne promieniami UV powodują obniżenie ciśnienia krwi.

Ogólnie przyjęty jest pogląd, że obniżenie ciśnienia krwi uzyskuje się skutkiem stanu przekrwienia w skórze (odczyn rumieniowy), zmniejszenia lepkości krwi, wytworzenia w skórze ciał histaminopodobnych i obniżenia stanu napięcia układu sympatycznego.

W organizmie zdrowym powrót do normalnego poziomu ciśnienia krwi następuje w kilka godzin po odczynie rumieniowym, u osobników zaś z nadciśnieniem obniżenie ciśnienia utrzymuje się po serii naświetlań przez dłuższy okres czasu. Obniżone ciśnienie krwi stanowi przeciwwskazanie do stosowania naświetlań promieniami UV.

EFEKTY SZKODLIWEGO DZIAŁANIA PROMIENI UV

a)    stwierdzone badaniami doświadczalnymi irt vitro.

Promienie UV, zwłaszcza krótkofalowe poniżej 2800 A, są silnie pochłaniane przez proteiny i po dużej dawce powodują nieodwracalną lenaturację białek; powodują inaktywację enzymów, a przez to mogą iszkadzać reakcje biochemiczne mające wpływ na metabolizm; wywołują hemolizę krwi ilościowo zależną od zastosowanej dawki (intensyw-iość • czas) oraz długości fali promieni UV (UV 1800 A wywierają efekt lemolizujący 100 razy silniejszy niż 2500 A). Nie obserwowano hemo-izy in vivo w kapilarach po naświetlaniu promieniami UV.

b)    obserwowane jako szkodliwy wpływ na ustrój. Jtrzymuje się pogląd, że promienie UV w zakresie 2300 A — 3200 A wybiórczo 2540 A) mają właściwości rakotwórcze. Doświadczalnie wywoływano raka skóry u szczurów i myszy. Przyczyna właściwości jest ueustalona. Skóra naświetlana często i przez długi okres czasu (np. i rybaków, marynarzy, rolników) promieniami słońca i UV ulegać może akowaceniu. W normalnych warunkach terapeutycznych naświetlań nie >bserwuje się skłonności do powstawania raków skóry. W skórze, jeżeli stnieją znamiona barwnikowe, może wystąpić rakowacenie.

Specjalną wrażliwość na działanie promieni UV wykazuje oko. Ostra eakcja zapalna (pholoophtalmia) występuje przy niewłaściwej ochronie >ka (np. u spawaczy — światło łuku elektrycznego). Rogówka przepusz-za około 60% UV z zakresu 3340 A — 2930 A. Promienie UV mogą iszkodzić siatkówkę. Ostrą reakcję zapalną (ból, przekrwienie, obrzęk) wykazuje spojówka. W rogówce występuje zmętnienie skutkiem obrzęku i łuszczenia się nabłonka. Odczyny występują po krótkim okresie utajenia i cofają się w ciągu kilku dni. Po odczynie silnym może wystąpić owrzodzenie rogówki i perforacja. Zmiany w tęczówce występują po dłuższym okresie utajenia (do 48 godz. po ekspozycji) i dają odczyn zapalny (zwężenie źrenicy, wysięk włóknikowy w komorze przedniej). Przypuszcza się, że zmiany w tęczówce są wtórne i spowodowane przez substancje wyzwolone z uszkodzonej rogówki. W soczewce nabłonek torebki może ulegać martwicy, a zejściem zmian może być zaćma.

c)    spowodowane nadmierną wrażliwością na promienie U V, obrazujące się jako:

—    indywidualna nadwrażliwość (fotodermatozy, egzema solare),

—    dziedziczna nadwrażliwość wykazująca wzmożony odczyn rumieniowy i pigmentację po dawkach terapeutycznych (xeroderma pigmen-tosum),

—    pokrzywka słoneczna (jako wyraz fizycznej alergii),

—    uczulenie przez środki chemiczne: eozyna, barbituraty, szare mydło, jod, złoto koloidalne, sulfonamidy, salicylany itp.

d)    spowodowane przez toksyczne działanie ozonu zawartego w powietrzu. W czasie naświetlań lampami kwarcowymi obserwowano występowanie u pacjentów i obsługi objawów bólów głowy, nudności i podrażnienia błon śluzowych, których przyczyną mogło być działanie ozonu i dwutlenku azotu.

Ostatnio przeprowadzone badania (Brinkmann i wsp.) stwierdziły doświadczalnie, że działanie zawartego w powietrzu ozonu ma charakter toksyczny i zbliżone jest do działania promieniowania jonizującego (promieni X). Działanie toksyczne obserwowano nawet pod wpływem minimalnych ilości ozonu w powietrzu, wyczuwalnych węchem (tworzenie się we krwi krwinek kulistych, uszkodzenie jąder włókien mięśnia sercowego itd.). Ponieważ nowe palniki rtęciowo-kwarcowe dają przez pewien okres czasu zwiększone wytwarzanie ozonu w powietrzu, natomiast po 100 godzinach ich użytkowania tracą 20% przezierności głównie dla promieni UV krótkofalowych (mających większe właściwości jonizujące), poleca się wyżarzanie (100 godz.) nowych palników przed oddaniem ich do użytku. Należy również rygorystycznie przestrzegać starannego wietrzenia pomieszczeń przeznaczonych wyłącznie do naświetlań promieniami UV.