88 (148)

O. ł łU-łoiaA. n:d\ VI Sr>lk*ł Slu;fliv łroJ.I. ftłWa ipiwaw, Wuwjmi 2107 l*«N9?X.Kt.Ol-moi.S » ty F*WN 2w7

190 CZĘŚĆ 2 Wybrane problemy społeczne i sposoby ich rozwiązywania indywidualnych zamierzeń. Wobec „wyzwolenia" sfery miłości z tradycji i obyczaju. jednostka stoi przed nieskończoną gamą możliwości tworzenia, naprawy, poprawy, rozwiązywania związków, wpadając równocześnie w pułapkę niepewności co do możliwości znalezienia prawdziwej miłości i spełnienia .

• Charakter powiązań między państwem, rynkiem a rodziną w zaspokajaniu potrzeb jednostki; znaczenie rodziny w zaspokojeniu potrzeb jednostki jest zależne od udziału państwa i rynku w wyręczaniu/zastępowaniu rodziny w realizacji jej funkcji i zadań. Model polityki społecznej i dostęp do skomercjalizowanych usług {głównie opiekuńczych) decydują o procesie familizacji (rodzina stanowi społeczną podstawę rozwoju i zaspokojenia potrzeb jej członków) bądź defami-lizacji (jeżeli welfare regimes oferuje szeroki zakres świadczeń socjalnych i usług publicznych, a rynek rozwija sieć usług komercyjnych, maleje znaczenie rodziny w różnych fazach życia jej członków).

Główne tendencje zmian w polskich rodzinach w latach 90. w świetle wyników Narodowego Spisu Powszechnego (NSP) w 2002 roku*

•    Zmniejszenie liczby zawieranych małżeństw i podniesienie wieku zawarcia pierwszego małżeństwa: liczba zawartych małżeństw w 1988 roku wynosiła 246.8 tys.. zaś w 2002 roku 191.9 tys. Między rokiem 1988 a 2002 średni wiek kobiety zawierającej pierwsze małżeństwo podniósł się z 22.6 do 24,1 lat.

•    Zmniejszenie trwałości małżeństw rośnie współczynnik rozwodów, określający relacje między liczbą małżeństw zawartych i rozwiązanych wskutek orzeczenia sądów w danym roku kalendarzowym. W 1988 roku współczynnik rozwodów wynosi' 19.5, zaś w 2002 roku- 23,6.

•    Zmniejszenie dzietności rodzin I spadek liczby urodzeń: współczynnik płodności całkowitej, który określa, ile dzieci wydała na świat przeciętna kobieta, obniżył się pomiędzy rokiem 1988 a 200? o tt, z 2,13 do 1,25, zaś liczba urodzeń żywych zmniejszyła się z 589,9 tys. w 1988 roku do 353,8 tys. w 2002 roku.

•    Wzrost urodzeń pozamatżeńskich: od połowy lat 50. do potowy lat 80. liczba urodzeń pozamałżeńskich była stabilna na poziomie 4-5% wszystkich rodzących się dzieci. W latach 90. nastąpił gwałtowny wzrost urodzeń pozamałżeńskich; według danych spisowych z 2002 roku urodzenia pozamałżeńskie stanowią 14% ogółu urodzeń, a zatem co siódme dziecko rodzi się w związkach nieformalnych.

Wymienione wyżej czynniki w mniejszym bądź większym stopniu wywierają wpływ na procesy tworzenia i rozwoju rodziny w kręgu cywilizacji zachodniej.

¹ Ulrich Beck. fihzabcth Beck-Gcrnshcim, The Norma! Clraas of tonę, Cambridge 1995. Polny Press-

' Wszystkie dane statystyczne w niniejszym opracowaniu dotyczące rodziny i gospodarstwa domowego pochodzą z następujących publikacji: Ludność. Ulan i struktura demografictuo-spoieaiM, NSP 2002. Warszawa 2003. GUS; Ludność i gospodarstwa domowe. Stan i struktura spoleezno-ekonotnitz-na. NSP 2002, Warszawa 2003. GUS; Gospodarstwa domowe i rodziny. NSP 2002. Warszawa 2003, GUS.