8

152

* I

152

* I

\

»T ł r

opiekuńczego w szkole są podstawy (opiekuńcze, wychowawcze) nauczycieli wobec uczniów i związany z tyin poziom ich zaangażowania w pracę z klasą.

—    O opiekuńczym charakterze edukacji szkolnej przesądza ostatecznie istnienie w klasach dodatniej atmosfery życia, czyli na ogól dobrego samopoczucia uczniów (intersubicktywnic) i nauczyciela generowanego zaspokajaniem wymienionych wyżej ich potrzeb.

—    Istnieje niemało przesłanek do przyjęcia hipotetycznego poglądu, że „nasycona” dostatecznie opiekuńczością edukacja szkolna spełnia szereg doniosłych funkcji, a w szczególności:

—    generuje dodatnią atmosferę życia w klasach i szerzej oraz związany z tym pozytywny stosunek uczniów do szkoły i nauki,

—    wpływa — poprzez powyższe — znacząco dodatnio na ich powodzenie szkolne, a w konsekwencji na samorealizację,

—    stwarza i kształtuje pozytywne stosunki między nauczycielami a uczniami, między uczniami oraz między szkolą a rodzicami.

Rozwiązywanie sformułowanych problemów i związane z tym weryfikowanie przyjętych hipotez roboczych może postępować dwoma współzależnymi drogami — zwłaszcza na etapie budowania koncepcji teoretycznej wychowania opiekuńczego — poprzez badania studyjno-teoretyczne i badania empiryczne. Wymaga to, oczywiście, bliższej prccyzacji i operacjonalizacji tych i ewentualnie innych jeszcze problemów oraz przyporządkowania im stosownych technik i narzędzi badawczych. Dla tego całego eksploracyjnego przedsięwzięcia może okazać się pomocny graficzny schemat — łącznic z jego interpretacją — rozwiniętej struktury opieki międzyludzkiej⁸².

Palrz część 1, s. 253—258.

>mL

m¹

12. ZASADY OPIEKI WYCHOWAWCZEJ (PROCESU OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZEGO)

12.1. Uwagi wstępne

Wychodząc z ogólnego założenia istnienia nieprzypadkowych i stałych następstw określonej działalności społecznej, można przyjąć, że proces opieki i wychowania przez opiekę przebiega według pewnych praw odzwierciedlających stale zależności między faktami opiekuńczo-wychowawczymi. Niezależnie od tego, na ile te prawa są dziś poznane, ich wyrazem są specyficzne zasady, będące ogólnymi normami postępowania opiekuńczo-wychowawczego, określającymi metody realizacji celów i zadań w tym zakresie¹.

Specyfika tych zasad polega głównie na tym, że obejmują one swym zakresem przede wszystkim działalność opiekuńczą i określają podstawowe warunki, w których sprawowana opieka zyskuje walory merytoryczne, moralne i wychowawcze w zakresie wszystkich możliwych do osiągnięcia na tej drodze celów. W porównaniu z nimi, na przykład, zasady wychowania moralnego dotyczą tylko aspektu moralnego. O celowości i potrzebie formułowania zasad w działalności wychowawczej pisze Z. Mysłakowski: „Wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z jakimś przejawem typowej działalności ludzkiej, z postępowaniem jakiegoś rodzaju lub wytworami tego postępowania, możemy i powinniśmy dążyć do teoretycznego ujęcia i najbardziej ekonomicznego sformułowania układu prawidłowości, specyficznych dla tego typu postępowania”^{2 3 4 5 6 7}. Po-

1

Por. It. Klein, Zasady i reguły dydaktyczne, Warszawa 1963, s. 10—13. Aulor wysuwa lam

2

słuszną tezę, żc Formułowanie zasad dydaktycznych nic było w przeszłości i nic jest obecnie w każ

3

dym przypadku poprzedzane pełnym poznaniem prawidłowości leżących u ich podstaw. Jedno

4

cześnie istnieje tu zależność odwrotna: Formułowanie określonych zasad przyczynia się do lepszego

5

poznania praw, z których wynikają. Wydaje się, że pogląd ten można rozciągnąć również na

6

działalność opiekuńczo-wychowawczą.

7

Wstęp Z. Myslakowskicgo do książki M. Krawczyka, Zasady wychowania moralnego, Warszawa 1958, s. 8.