98 99 (9)

się zjonizowany gaz (argon) zawarty wewnątrz palnika. Układ ten ułatwia wytworzenie wyładowań elektrycznych pomiędzy elektrodami palnika (ryc. 25). W palnikach w postaci rurki prostej okładki kondensatora są sprzężone pojemnościowo z elektrodami palnika.

Rozgrzana przez prąd elektroda ujemna wysyła elektrony, które kierując się w stronę elektrody dodatniej jonizują argon i rtęć. Do-

Ryc. 24. Palnik argonowo-rtęciowy, typ S 300

—i

Ryc. 25. Schemat włączenia palnika automatycznego: P — okładka metalowa na palniku, C — kondensator, W — włącznik prądu sieciowego, T — transformator datnie jony argonu i rtęci bombardując katodę zwiększają stan jej rozgrzania i emisję elektronów. Powyższe zjawiska zachodzą na przemian zgodnie ze zmianą kierunku prądu zasilającego palnik. W rezultacie wytwarza się w palniku luk świetlny, złożony ze strumienia elektronów i rozżarzonych par rtęci.

Palnik włączony jest w obw^ród wtórnej cewki transformatora. Gdy zamkniemy włącznik w obwodzie pierwotnego uzwojenia transformatora, wów-czas indukowany prąd z wtórnej cewki zasili palnik i uzyskamy jego zapłon.

Lampy kwarcowe (budowa ogólna)

Rozróżniamy dwa rodzaje lamp kwarcowych z palnikami wytwarzającymi łuk świetlny z par rtęci, a mianowicie: 1) lampy chłodź one powietrzem i 2) lampy z chłodzeniem wodnym. Palniki chłodzone powietrzem umieszczone są w głowicach otwartych (lampy kwarcowe typu Bacha lub Jesionka), natomiast palniki chłodzone wodą znajdują się w komorach zamkniętych (lampy kwarcowe typu Kromayera).

Palniki lamp kwarcowych mogą mieć różny kształt i wielkość.

Duży model lampy z palnikiem chłodzonym powietrzem służy przeważnie do naświetlań ogólnych (całkowitych), natomiast mały do naświetlań miejscowych z małej odległości. Lampy Kromayera służą wyłącznie do naświetlań miejscowych.

W zależności od kształtu głowicy rozróżniamy dwa zasadnicze typy lamp: Bacha i Jesionka. Model lampy może być duży na statywie (typ Bacha) i mały przenośny.

Zasadnicze części składowe budowy lampy kwarcowej są następujące: głowica, statyw i podstawa.

Głowi c a służy jako reflektor i może być różnego kształtu. W głowicy umieszczony jest palnik. Głowica w lampie Bacha jest kulista, złożona przeważnie z dwóch półkul, a w lampie Jesionka czworoboczna, otwarta. Wewnętrzna strona głowicy jest powleczona stopom aluminio-wo-magnezowym lub chromowana. Metale te posiadają właściwości odbijania promieni UV (75°/'o ich emisji).

Statyw zbudowany jest z mocnej metalowej rury o polerowanej powierzchni zewnętrznej. Pozwala on na ustawienie głowicy w dowolnej odległości od naświetlanej powierzchni. Dolna część statywu łączy się z podstawą lampy. Głowica osadzona jest na statywie przy pomocy uchwytu i suwaka. Suwak głowicy połączony jest mocną stalową linką, przerzuconą przez bloczek znajdujący się u wierzchołka statywu. Na końcu linki znajduje się cylindryczny metalowy ciężarek wpuszczony w światło rury statywu. Ciężarek równoważy ciężar głowicy i ułatwia zmianę jej położenia. Pozycję suw^raka na statywie zabezpieczamy śrubą.

Podstawa lampy. Statyw połączony jest z podstawą, która posiada trzy odnóża zakończone kółkami. W obudowie podstawy znajduje się transformator, zapewmiający każdemu palnikowi wymagane do jego pracy określone napięcie i natężenie. Na pokrywie podstawy lampy znajduje się włącznik prądu sieciowego, który zamyka pierwotny obwód transformatora, kontakt stykowy, z którego wychodzi dwuży-łowy przewód łączący wtórne uzwojenie transformatora z palnikiem i włącznik zwiększający napięcie w obwodzie prądu zasilającego palnik. Od gniazdka sieci przewód dwużyłowy doprowadza prąd do pierwotnego uzwojenia transformatora (ryc. 26). Lampa powinna być uziemiona.

99