98,99 (6)

potwierdzają występowanie dysfunkcji słuchowych u dzieci z zaburzenia mowy, szczególnie w zakresie słuchu fnncmalyczncgo i pamięci słuc Autorka wskazuje na konieczność odróżnienia Opóźnienia w zakresie rc woju słuchu foncmatyczncgo od zaburzenia w jego ukształtowaniu. Badan wykazały, że zahur/enia słuchu fonematycznego u dzieci z wadami wyr mają swe żrodło w trudnościach, jakie sprawia tym dzieciom analiza b« ców słuchowych i [a dysfunkcja powoduje głębszą dysfunkcję po/nav Stwierdzono też, że niektóre dysfunkcje słuchowe mogą wynikać z bardzie ogólnego uszkodzenia uwagi. Według U. Ncłtcbladl w etiologii zabiim percepcji słuchowej istotną rolę odgrywa dziedziczność, czynniki środov kowe oraz uszkodzenia neurologiczne.

Uszkodzenia neurologiczne powodują zaburzenia słuchu fonemar nego, natomiast w niekorzystnych warunkach środowiskowych czy przy obciążeniach dziedzicznych mamy do czynienia z prostym opóźnieniem dojrzewania tej funkcji.

Własne badania przy użyciu testu DF7.Vl-.Sawy potwierdzają występowanie zaburzeń funkcji słuchowych u dzieci z wadami wymowy (dyslalia). Niektóre z prób zawartych w teście odnoszą się bezpośrednio do percepcji słuchowej, są ro próby - 3.4,7,8,11,12, pozwalające na ocenę zdolności do różnicowania i identyfikowania dźwięków, analizy i syntezy słuchowej, pamięci werbalnej. W próbach tych dzieci z zaburzeniami mowy uzyskały wyjątkowo niskie wyniki w porównaniu z dziećmi bez zaburzeń, co ilustruje tabela 3.

T»K la .1. w jufkj t    prók lt*du DFZM-S»»j dotycucwti p<rxe|xjl vli.<h»»tj

Numer próby	Średni MybaetyoMC		Odchylenie riandar-Oemr S*
	dzieci Ser. zaburzeń	Ozie ci 7. zanurzeniami
3	1627	7j6l	7.10
4	24,1*	15.17	5.W
7	n,74	636	X31
ft	1457	623	7.32
11	34.96	2lff)	327
U	3US	W	4,4#

•    t aWK*

os

|vi mię tamy spośród prób hadających percepcję słuchowa dla „efck-nk*)i" szczególnie istotne oka/ały się próby: 4 — różnicowanie słu-»ylab i wyrazów, dla „efektu wieku”, próba 3 — analiza i synteza u. Oznacza to. że w badanej populacji dzieci występuje wyraźny zwią-imędzy zdolnością odtwarzania słuchowego a zaburzeniami mowy.

I zyskane wyniki wskazują nic tyle, że zaburzenia słuchu funematyczne-f» są przyczyną dyslalii, ile że wadzie tej towarzysza zaburzenia słuchu iibiicnutyczncgo. Interesujące było stwierdzenie, że zaburzenia słuchu fonc-jpKyc/ncgo dotyczą głównie różnicowania dźwięków mowy spośród więk-lty< h całości słuchowych. W mniejszym stopniu występują trudności z iden-• ó.k.icją dźwięków. Powstaje zatem pytanie - czy jest to problem różnico-Wnnia czy rozróżniania?

Z pewna, ostrożnością można stwierdzić, że słuch funemalyczny to rlownic zdolność wyodrębniania i różnicowania fonemow z większych całości słuchowych. Wniosek len wymagałby jednak weryfikacji cmpirycz-nrj na szerszym materiale badawczym, hardziej ujednoliconym pod wzglę-ili m zakresu i stopnia zaburzeń mowy.

Z przedstawionych badań nad percepcją słuchową wynika, że jest ona Im rdzo ważnym czynnikiem w kształtowaniu się mowy. Szczególne znaczc-nia ma tu słuch fonematyczny i słuchowa pamięć werbalna. Wyłaniają się z lego ważne wskazania dla opieki psychologicznej nad dziećmi z zaburzenia mi w kształtowaniu się mowy. W odniesieniu do dzieci w wieku przedszkolnym należałoby ćwiczyć różnicowanie opozycji fonetycznych (dzwięcznc-- bezdźwięczne, twardc-miękkic, ustne-nosowe). W czasie mówienia należy /wracać szczególną uwagę na cechy akustyczne wyrazów, wskazywać nawet niewielkie różnice w ich brzmieniu. Materiał słowny powinien być poparły m iteriałem obrazkowym, który utrwalałby zarazem różnice fonetyczne między wyrazami. W' odniesieniu do dzieci starszych (kończących przedszkole) można stosować metody analizy dżwiękowo-litcrowcj (np. dziecko wybiera / alfabetu klockowego literę, od której zaczyna się nazwa przedmiotu pokazanego na obrazku). W ćwiczeniach tych chodzi o wykorzystanie do maksimum możliwości dziecka w sferze wzrokowej i artyktilacyjncj, podczas nauki elementarnej struktury języka oraz wzorów operacji pozwalających na wyodrębnianie oraz różnicowanie jego elementów. Znajomość ta ma ogromne znaczenie dla edukacji szkolnej dziecka, a zwłaszcza dla nauki czytania i pisania, (.'więżenia w zakresie analizy i syntezy słuchowej powinny prowadzić do zwiększającej się możliwości kontroli słuchowej napływającej

mowy (np. na podziale zdań na wyrazy, wyrazów na sylaby i głoski), a zara-