9 (414)

I

Kerckhove Derrick de: A Manifesto for Global Art. [Materiały multimedialne z konferencji Dni Nowych Mediów, Katowice 20-22 listopada 2008, prezentacja opublikowana w serwisie SlideShare]. URL: <http://www.slideshare.net/nev/_media_days/gIobal-art -manifesto-presentatlon>.

Kerckhove Derrick de: McLuhan Revisited [wykład), Dni Nowych Mediów, 20 listopada 2008, Uniwersytet Śląski w Katowicach, DVD oraz wersja onllne w serwisie Vimeo. URL: <http://www.vimeo.com>.

Nordenankar Erie: Biggest Drawing in the World. URL: <http://biggestdrawinginthe world.com/drawing.aspx>.

NTT D0C0M0. URL: <http://www.nttdocomo.co.jp/english/corporate/technology/future/ lndex.html>.

Stavros: The World Is myCanvas. URL: <http://www.theworldismycanvas.com>.

The World is my Canvas. URL* <http://www.farfar.se/awards/cannes2008/stavros>. Tripmates.com. URL: <http://clic.tripmate.com/tmwebsite>.

1

WikiMap Linz. URL: <http://wikimap.hotspotlinz.at>.

Wikipedia: About. URL: <http://en.wikipedia.0rg/wiki/Wikipedia:About>.

Wikipedia: Dispute resolution. URL: <http://en.wikipedia.0rg/wiki/Wikipedia:Dispute_ resolution>.

Wikipedia: Requests for Comment. URL: <http://en.wikipedia.0rg/wik1/Wikipedia:Re quests_for_comment>.

Wikipedia: Talk Page. URL: <http://en.wikipedia.Org/wiki/Wikipedia:Talk_page>.

: 1	C ^>4 ■
_.i, ► ,'4	| r ■,
	!*•'
l	-
-• * ^ «_ ^
■ M	ICi’
•--■-..ii -•■■■i	•1 l

*» ; ^ '

. .•>'

•

• >    •• «i

<- •• > ’

Patrycja Rudnicka

Psychologiczne właściwości środowisk Web 2.0

1GB

■

i

. ■

- ■ . • !

■ •

i

■ •',«w: V?

«.V-

Ltel ...

>y-. V '

, hts"

w. ■' ••

; ł

|

'

W dobie rosnącej liczby publikacji opisujących wpływ Internetu na funkcjonowanie ludzi vy różnych obszarach życia, coraz trudniejsze staje się znalezienie odpowiedniej frazy, pierwszego zdania artykułu, w którym zawarta będzie istota zmian, a równocześnie nie powieli ono szeregu istniejących już wypowiedzi. W ciągu ostatniej dekady Internet stał się integralną częścią codziennego życia, a sama Sieć t3kże podlegała ewolucji. Zmiany w zakresie technologii sieci otworzyły nowe możliwości działania przed tysiącami użytkowników, którzy stali się nie tylko obserwatorami, ale także aktorami w procesie olbrzymiego przyspieszenia technologicznego. Hipertekstowe medium, pęczniejące od informacji i interakcji, przeobraziło się w medium nowej generacji, Sieć społeczności, Sieć w wersji 2.0. Środowisko, w którym funkcjonują współcześni internauci, stało się znacznie bardziej interaktywne, otworzyły się przed nimi nowe możliwości w zakresie generowania treści, komunikowania się i współpracy. Celem niniejszego artykułu jest analiza zmian, jakie Web 2.0 przynosi w zakresie psychologicznego, poznawczego i społecznego funkcjonowania użytkowników Sieci.

CO KRYJE METAFORA WEB 2.0?

Analiza metafor, jakimi posługujemy się w odniesieniu do Internetu, umożliwia spojrzenie na medium z perspektywy użytkowników, a co za tym idzie, łatwiejsze zrozumienie charakteru ich doświadczeń oraz wyjaśnianie zachowań. Wśród metafor obecnych w języku opisu Internetu, najczęściej spotyka się

169

i

'

fot

pojęcia potoczne oraz określenia, których autorami są naukowcy, pisarze czy politycy. Przykładem jest zarówno słowo „sieć", które na stałe zagościło w języku, jak również popularnie stosowane sformułowania: „globalna wioska" Marshalla McLuhana, „cyberprzestrzeń" Williama Gibsona czy „informacyjna autostrada" (information superhighway) Ala Gore'a^ł. Metafory miejsca i obiektu odnaleźć można w nazwach aplikacji komputerowych i serwisów. Rodziny metafor organizują się wokół pojęć, takich jak: woda (ocean informacji, surfowanie, przeglądarki Navigator, Konąueror, Explorer), biblioteka (katalogi stron) lub animalia (wirusy, robaki internetowe, pająki). Symbolicznie reprezentują one właściwości Sieci, a zarazem pokazują, w jaki sposób jest ona postrzegana przez użytkowników^{1 2}. Jak zauważa Mariannę van den Boomen, odmienność metafory Web 2.0 polega przede wszystkim na dodaniu kolejnej warstwy interpretacyjnej, gdyż do metaforycznego web dodane zostało, także metaforyczne, oznaczenie wersji Sieci — niczym kolejnej wersji oprogramowania³. Marketingowe zamieszanie towarzyszy Web 2.0 od początku, podobnie jak dzieje się to w przypadku wielu produktów wprowadzanych na rynek, nowe pojęcie zaproponowane zostało podczas konferencji zorganizowanej przez wydawnictwo 0'ReilIy Media⁴.

W przypadku kolejnych wersji oprogramowania pojawienie się nowego numeru wersji informuje, iż mamy do czynienia z aplikacją, w której poprawiono dotychczas odkryte błędy (w wersjach i.i-i.x), a także dodano nowe, przełomowe funkcje. Zmiana cyfry niesie więc ważny komunikat dla użytkowników — informując, że poprawy działania programu można spodziewać się jedynie pod warunkiem korzystania z jego najnowszej wersji oraz przypominając, iż wcześniejsze wersje programu nie będą dalej rozwijane i będą pozbawione wsparcia technicznego. Innymi słowy, jeśli użytkownik chce korzystać z pełni możliwości danej aplikacji, powinien dokonać aktualizacji. Związany z pojawieniem się Web 2.0 trend aktualizacyjny można było w ostatnich latach zauważyć w wielu znanych serwisach internetowych, które w ramach swoich strategii marketingowych zaczęły podkreślać przechodzenie na poziom 2.0. Zmiany dotyczyły wyglądu serwisów (minimalistyczny i estetyczny design, zmiana kolorystyki, charakterystyczne efekty przezroczystości i „mokrej podłogi"), a także dodania szeregu funkcjonalności zwiększających interaktywność oraz umożliwiających użytkownikom podjęcie roli aktywnych współtwórców.

Metafora Web 2.0 niesie więc zapowiedź zmian, zarówno w warstwie technologicznej, jak i społecznej oraz kulturowej. Także inne metafory, które odnaleźć można w nazwach serwisów i usług, wskazują na wzajemne połączenie warstwy technologicznej i społecznej. Podkreśla się w nich rolę społeczności (Grono), a także cechy nowej sieci, takie jak powszechność i dostępność (MySpace, Facebook) oraz, jak dzieje się to w przypadku metafor powietrza, niezbędność (cloud computing, chmura tagów). Nowe technologie tworzone są zgodnie z założeniami architektury uczestnictwa (partic/pation archi-tecture) i oprogramowania społecznego (social software), projektuje się je w taki sposób, by umożliwiały, zachęcały i promowały współtworzenie i współdzielenie treści przez ich użytkowników⁵. W roku 2006 człowiekiem roku magazynu „Time" został każdy z użytkowników Sieci. Taka nobilitacja internautów, którzy w warunkach Sieci czytano/pisanej {read/write web) stają się jej współtwórcami, wydaje się jednak tylko wstępem do dalszych przemian. Wersja 2.0 to przecież także zapowiedź kolejnych wydań, w których zmiany zachodzić będą przede wszystkim w obszarze relacji człowiek-techno-logie. Celnym podsumowaniem aktualnego stanu rzeczy wydaje się być tytuł krótkiego filmu wideo Machinę is Us/ing Us, autorstwa Michaela Wescha, opublikowanego w serwisie YouTube⁶. Zachowując wszystkie wymogi publikacji 2.0, takie jak skrótowość przekazu i udostępnienie go szerokiej publiczności, autor stawia w swoim filmie pytanie o istotę Sieci oraz wzajemnych relacji jej użytkowników, a także o kierunki dalszego rozwoju. W miarę wypełniania Sieci informacjami, dzięki setkom nowo powstających aplikacji i platform spo-łecznościowych, użytkownicy stają się zarówno częścią maszyny, jak również dostarczycielami treści, które wkrótce maszyna będzie mogła wykorzystywać, a być może i tworzyć niezależnie od nich.

Na ten aspekt ewolucji zwraca także uwagę Mariannę van den Boomen, która podkreśla, że w metaforze Web 2.0 rozumianej jako kolejna wersja oprogramowania, zakodowana jest również dominująca rola skryptów i baz danych wypełnionych informacjami, nad których działaniem użytkownicy nie posia-

^s Por. Ch. fuchsr internet and Sodcty. Social Theory fn the Information Agc. Routledge, New York 2008; 0'Relłly: op. dt. '

⁶ M. Wesch: Machinę is Us/ing Us [film w serwisie YouTube). URL: <http://youtube.com>.

170

Patrycja Rudnicka

Kody McLuhana

171

1

   Por. L. Rntzan: Maklng sense ofthc Web. A metaphorkal approach. „Information Research" 2000, vol. 6, no. 1 [pozyskano: 23 sierpnia 2008]. URL: <http://informationr.net/ir/6-1/paper85. htm!>; por. M. McLuhan: The Gutenberg Galasy. Routledge & Kegan Paul, London 1962; W. Gibson: Neuromancer. Penguin Putnam Inc., New York 1984; oraz A. Gore: Information ' Superhighways: The Next Information Revolution. „The Futurist" 1991, no. 25, s. 21-23.

2

   Ratzan: op. cit.

3

   M. van den Boomen: Transcoding metaphors after the medlatlc tum. „Periodicum zur internationałen cmpirischen Literaturwissenschaft" 2006, vof. 25, no. 1, s. 55.

4

   Por. T. 0’Reiłly: What Is Web 2.0/ Design Patterns and Business Modcls for the Ncxt Gcncr•

5

atlon of Software. 0'RellIy Media, September 2005 [pozyskano sierpnia 200O). URL: <http://

6

www.oreiliynet.eom/pub/a/oreiily/tim/news/2005/09/30/what-is-web-.htmi>.