amat urz kr129

w którym:

rił całkowita ilość zwojów cewki,

n₂ — ilość zwojów cewki współpracujących z kondensatorem strojeniowym C,

oraz współczynnik zmian pojemności według wzoru:

w, = (K.)* =•(*?-)

(zmiany pojemności są równe kwadratowi zmian częstotliwości) można ostatecznie wyznaczyć dodatkową pojemność równoległą C',, obwodu ze wzoru:

Sumaryczna pojemność obwodu strojonego, ustalająca wraz z indukcyj-nością cewki L właściwą częstotliwość rezonansową, wynosi:

C

sum

Oczywiście od pojemności dodatkowej C_d należy przedtem odjąć sumę wszystkich pojemności dodatkowych układu (pojemność wewnętrzna lampy, kondensatora strojeniowego itp.).

14.4. Odbiorniki o bezpośrednim wzmocnieniu

Mimo znacznej przewagi jakościowej odbiorników z przemianą częstotliwości, proste odbiorniki o bezpośrednim wzmocnieniu (rys. 14-6) znajdują jeszcze uznanie u wielu nawet poważnie zaawansowanych ama-

SlUChcwkt

Ryt. 14-6. Układ blokowy odbiornika o bezpośrednim wzmocnieniu

lorów-krótkofalowców. Mało skomplikowany układ tego rodzaju odbiorników, proste strojenie i uruchomienie, brak częstotliwości pasożytniczych (w rodzaju częstotliwości lustrzanych), oraz niewielki koszt, to zasadnicze ich zalety. Czułość takiego, dobrze wykonanego, układu przy odbiorze telegrafii niemodulowanej może dochodzić do rzędu mikrowol-tów, jest więc porównywalna z czułością prostych układów z.przemianą częstotliwości. Jedyną poważną wadą jest niewielka selektywność tych odbiorników, pogarszająca sic przy tym na wyższych pasmach częstotliwości. Przy odbiorze telegraficznym można temu mankamentowi w pewnym stopniu zaradzić stosując filtry akustyczne lub selektywne wzmacniacze m.cz. na wyjściu odbiornika.

Odbiorniki o bezpośrednim wzmocnieniu oznacza się skrótami określającymi liczbę poszczególnych stopni wzmocnienia w.cz. i m.cz., przy

.w25A—

czym literą V oznaczany jest stopień detekcyjny z reakcją (odtłumienic obwodu za pomocą dodatniego sprzężenia zwrotnego). I tak np. oznacza się przez 0-V-l odbiornik zawierający audion i jeden stopień wzmocnienia m.cz., a przez l-V-2 odbiornik z jednym stopniem wzmocnienia w.cz., audionem i dwoma stopniami wzmocnienia m.cz.

Detektor siatkowy z reakcją — audion

Jest to rodzaj detektora powszechnie stosowany w odbiornikach

0    bezpośrednim wzmocnieniu. Detekcja siatkowa odznacza się największą czułością przy słabych sygnałach, co właśnie odpowiada warunkom odbioru amatorskich stacji krótkofalowych. W wyniku zastosowania dodatniego sprzężenia zwrotnego w stopniu detektora siatkowego następuje odtłumienie obwodu strojonego oraz wzrost selektywności i czułości odbiornika. W krańcowym przypadku odtłumienie obwodu prowadzi do powstania oscylacji ciągłych. Największą czułość przejawia układ przy odbiorze sygnałów z modulacją amplitudy — w pobliżu progu powstawania oscylacji. Przy odbiorze telegraficznych sygnałów emisji A1 największa czułość przypada zaraz za punktem wzbudzenia oscylacji i dzięki działaniu interferencyjnemu drgań własnych odbiornika i sygnału odbieranego powstaje wypadkowy ton akustyczny, zmieniający się oczywiście w rytmie znaków telegraficznych. Wymagane jest wtedy niewielkie odstrojenie odbiornika od częstotliwości roboczej w granicach 800 -r-1000 Hz. Odbiór stacji telegraficznej odbywa się po obu stronach częstotliwości roboczej, jest to więc odbiór dwusygnałowy. Tak więc w jednej lampie odbywa się wzmocnienie w.cz., detekcja, wzmocnienie m.cz., a poza tym możliwe jest przekształcenie sygnałów niemodu-lowanych na ton akustyczny.

Warunkiem prawidłowej pracy audionu jest miękkie przejście przez próg pówstania oscylacji i to w całym zakresie odbieranych częstotliwości. Prawidłowo dobrany układ reakcyjny sygnalizuje przejście przez punkt wzbudzenia jedynie cichym szumem iub sykiem. W innych przypadkach, gdy mamy do czynienia z tzw. twardą reakcją, przejście to połączone jest 7. wyciem, terkotaniem lub głośnym gwizdem. W zakresie odbieranych częstotliwości poziom reakcji jest wtedy bardzo nierówny, mogą pojawiać się tzw. dziury, czyli miejsca, w których drgania zanikają zupełnie. Może także wystąpić zjawisko przeciągania drgań poza punkt wzbudzenia, co uniemożliwia ustawienie punktu pracy w pobliżu największego odtłumic-nit? obwodu.

Na miękkość reakcji mają wpływ prawie wszystkie elementy składowe audionu. Duże znaczenie ma odpowiednio dobrany opornik i kondensator siatkowy. Zwykle stosuje się opornik siatkowy o oporności

1    -f- 3 MO, a kondensator siatkowy o pojemności 50 —- 200 pF. Mniejsze lub większe wartości tych elementów mogą przesunąć punkt pracy lampy w stronę niekorzystną. Większe pojemności siatkowe zniekształcają odbierany sygnał, obcinają bowiem jego wysokie tony. Mniejsze pojemności natomiast osłabiają odbierany sygnał. Bardzo ważna jest wartość anodowego opornika lampy audionu, gdyż od niego zależy nachylenie charakterystyki dynamicznej lampy i działanie dodatniego sprzężenia zwrotnego.

Poważny wpływ na prawidłowy przebieg reakcji ma konstrukcja cewki siatkowej i reakcyjnej. Uzwojenie reakcyjne nawinięte jest od strony ziemi na korpusie cewki siatkowej i w jej pobliżu (ok. 1 mm), ciasno, zwój przy zwoju (rys. 14-7). Ilość zwojów powinna być minimalna

255

1