amat urz kr162

nie obwodu drgań. Oporność tę można dopasować przez dobór pojemności sprzęgającej. Suma szeregowych pojemności Cb i C*?, nie przekracza 100 pF i stanowi w tym układzie niestety minimalną pojemność obwodu drgań.

Krytyczne jest też dobranie oporności zespolonej jaką przedstawia cewka reakcyjna wraz z kondensatorem i potencjometrem sprzęgającym przy częstotliwości roboczej odbiornika. Oporność ta powinna być zbliżona do oporności wyjściowej generatora w odbiorniku tranzystorowym. Ilości zwojów cewki antenowej oraz reakcyjnej dobiera się zawsze mniejsze od ilości zwojów cewki głównego obwodu drgań, a to w celu zapewnienia oscylacji o częstotliwości zgodnej z f_rez obwodu głównego. Cewki są typu powietrznego.

W omawianym odbiorniku pracuje tranzystor o możliwie dużym wzmocnieniu prądowym w systemie wtórnika z uziemionym kolektorem, dzięki czemu uzyskuje się dużą oporność wejściową audionu. Prądy płynące przez tranzystor są niewielkie i nie powodują szkodliwego dla stabilności odbiornika nagrzewania się. Stopień małej częstotliwości za audionem pracuje w układzie wtórnika z silnym ujemnym sprzężeniem zwrotnym, w związku z czym uzyskuje sic dużą oporność wejściową. Stopień małej częstotliwości sprzężony jest z audionem poprzez opornik oddzielający R/> Duża oporność wejściowa stopnia zapobiega obniżeniu napięcia użytecznego m.cz. Potencjometr służy do regulacji głębokości reakcji przy odbiorze.

14.23. Odbiór w systemie modulacji jednowstęgowej (SSB)

Ze względu na coraz szersze stosowanie przez krótkofalowców modulacji jednowstęgowej z wytłumioną falą nośną (tzw. SSB-A3a) nowoczesne urządzenia odbiorcze powinny zapewniać możliwość odbioru tego rodzaju emisji. Obraz emisji SSB przedstawiony jest na rys. 14-89.

Rvs. 14-89. Obraz emisji SSB

Promieniowana górna wstęga boczna

Przy odbiorze w tym systemie modulacji brakującą falę nośną uzupdnia się w odbiorniku za pomocą lokalnego generatora. Przy ogólnej dążności do konstruowania odbiorczych urządzeń amatorskich możliwie prostych nie przewiduje się w nich urządzeń do. synchronizacji BFO z częstotliwością wytłumionej fali nośnej. Rozwiązania takie są typowe dla urządzeń odbiorczych SSB służb telekomunikacyjnych. Z tej też przyczyny amatorskie emisje SSB mają wytłumioną falę nośną do — 20 dB i więcej. Częstotliwość odtwarzanej w odbiorniku fali nośnej powinna z dużą dokładnością odpowiadać częstotliwości wytłumionej fali nośnej stacji

nadawczej. Dokładność częstotliwości zamyka się w granicach ± 10 Hz (!). W tych granicach uzyskuje się jeszcze stosunkowo niezniekształcony odbiór fonii. Dodatkowy generator pracuje zwykle z pośrednią częstotliwością odbiornika. Stosuje się tu najczęściej układ lokalnego BFO odbiornika. Współpracuje on z dodatkowym urządzeniem, tzw. detektorem iloczyno-

Sygnał pok cz.

Rys. 14-90. Układ blokowy detektora Iloczynowego

Detektor

iloczynowy

Sygnał m. cz

— — O

Sygnał

BFO

<5)

wym (rys.14-90). Warunek dużej stabilności drgań narzuca konieczność bardzo starannego wykonania BFO. Częstotliwość BFO powinna być przestrajana lub lepiej przełączana po obu stronach f_poir; umożliwia to odbiór SSB z dowolnie wytłumioną wstęgą boczną. Amplituda napięcia wyjściowego BFO powinna być regulowana i kilkakrotnie większa od amplitudy sygnału odbieranego na wejściu detektora. Wymagana jest znaczna stabilność także heterodyny odbiornika (oczywiście przy podwójnej przemianie i drugiej heterodyny). Selektywność odbiornika musi odpowiadać przyjętej wstędze SSB, a przenoszona przez odbiornik wstęga przedstawiać szerokość 2,3 -f- 3 kllz (spadek 6 dB) z płaskim przebiegiem charakterystyki w środku pasma. Charakterystyka przenoszenia odbiornika powinna się odznaczać dużą stromością krawędzi, odpowiadającą tłumieniu większemu od 60 dB.

Wzmacniacz m.cz. odbiornika powinien współpracować przy zwiększeniu selektywności całego układu, a więc przenosić pasmo 300-Ż-3000 Hz. Ponieważ przy odbiorze A3a stosowanie AR W ze względu na brak fali nośnej nie jest możliwe, nieodzownej regulacji wzmocnienia dokonuje się ręcznie w stopniu wzmacniacza w.cz.

Do detekcji SSB może być użyty w najprostszym przypadku układ zwykłego detektora diodowego i BFO w zwykłym odbiorniku komunikacyjnym. Należy w tym celu — po odłączeniu ARW i BFO oraz zwężeniu wstęgi selektywności — ustawić wzmocnienie m.cz. na maksymalny poziom, a wzmocnienie w.cz. — na poziom minimalny. Zapewni to równość napięcia użytecznego sygnału pośr. cz. i napięcia z BFO w obwodzie detektora, warunkująca niezniekształcony odbiór SSB w tym układzie. Teraz dostraja się odbiornik do największej siły zniekształconego sygnału SSB i włącza BFO. W miarę powolnego przestrajania częstotliwości BFO, następuje odtwarzanie początkowo zniekształconej, a potem coraz bardziej „czystej” fonii o charakterystycznym wysokim tonie (efekt podobny do szybko przewijanej taśmy magnetofonowej z zapisem mowy ludzkiej). Przy dalszym strojeniu BFÓ ton modulacji obniża się aż do pełnej zrozumiałości przy niewielkich zniekształceniach. Jest to właściwy punkt pracy. Dalsze przestrajanie obniża ton modulacji aż do niskiego dudnienia, po czym ton wzrasta jednak już bez charakterystycznego miejsca czystego odbioru. Najbardziej czysty odbiór uzyskuje się ostatecznie przez dostrojenie odbiornika. Dostrojenie to powinno być bardzo dokładne.

W ten prosty sposób można zaimprowizować odbiór sygnałów SSB. Jest to sposób oczywiście daleki od doskonałości. Znacznie lepszy odbiór

?1 — Amat.    łcrófcfcfttolftW.e --------- i. ■■■ "