Atlas muzyki9

. - nmska odnosi się do grupy

1 ^XVIŁ^{vv w}-^Ti I «*gK£55 oW'm

S »l ŁSTRINA. Charaktery, '^jSBjfiitewfci lego tawą 10.

Diucki sakralnej, przede wszystkim

^Jiifl^fran^namiiiidzkicj polifonii z wt. HJ branienói i melodyką

^kaP^cłl sykslynskiej również

spokojna płynąca rytmika;

Ijuoniiy użycie chorału gregoriańskiego ptod

^^/r.mr.da Urzeczywistniała w muzyce ko-oełnej fcnnirreformacyjne założeniu, sformulo-uanepwsr sobór trydencki fttydent 1545-1563).

dopuścił do liturgii muzykę wielogłosowy (^mahę) mimo wniosków- ojej wykluczenie, ale postawił następujące wymagania:*

.-namu/otf kamic ottągana poprzez stosowanie homofomcznej deklamacji w miejscach /duża iłośri;| tekstu, podczas gdy styl polifo-ofcwy zachowano w odcinkach z krótkim tekstem (np Sanctus lub Amen);

■mcMui powściątfiw'ość; postula! ten prze-dw^inłaęafektow.memu. madrygałowemu gwobowi komponowania;

* V*te**« łwkckich cf. oraz parodii v mszach; tego punktu przestrzegano tylko ^ie?^{ne missae} parodśac u PALE-5TRINY. ORLANDA DI LASSO i in.). ftdaas obrad soboru poświęconych muzyce fi-gwalpgpwia rolę odegrał JACOBUS DE KER-lł syego / nmspeciuies (1561) i PALESTRI NA |f|    WfflttĘS1563).Styl pa-

jgroowjq. Wgtoiy przez kontrreformację, ****^{1 WZoreni} wielogłosowej muzyki ko-

^się P^^Wccj autonomi-Hfff sztuki muzycznej w Kościele, podjęło relormę chorału gregoriańskiego i zwiększono jego udział w liturgii. W reformie tej Sl?^,a,li HALESTRINA. ANERIO. JUKIANOI m. (skracanie melizmatów itn.). •^Vwa Editio Mediceu ukazała się w 1614. Po-z^^ł$7*^W utyóu do czasów Editio Vatlcarut

Szkolę rzymską przed PALESTRINĄ tworzą:

C. FESTA (zin. 1545 w Rzymie). C. NON PAPA (ok. 151 D~|555/1556, Antwerpia). G. ANI-MUCC1A (ok. 1500-1571, Rzym), C. DE MO-RALES( 1500-1553. Madryt). B ESCOBEDO (ot 1515-1563. Uón);

współcześnie z PALESTR1NA; V. RUFFO 11530-1580. Rzym). C. ^PORT^A< *J30-ók. 1601. Ridwa). <, ASOLA (IS24-    ICFrI

GECiNERf (1547-1592, Crcmonakl DL

L£ (1531 -1591Ij .. _M nANINO (zm. 1607 poPAI-liSl    1595 w R/yinlc).

w Rzymie). ^A,^^A?i,.h p SORIANO (zm.

I ANERIO (/m.    *

Renesans I szkoła rzymska. Palcstrina 249

1621). K OU ER RERO (1528-1599, Sewillu), l L DE VlCTORIA (ok. 1548-1611. Madryt).

GIOVANNI PIERLUIGI DA PALESTR1NA (ok. 1525-1594). z Palestriny. 1544 organista w Pnlestrmie, 1551 śpiewak kapeli bazyliki św. Piotra w Rzymie; 1561 kapelmistrz na Luteranie, 1567 kapelmistrz kardynała D*ESTE, 1571 drogi kapelmistrz bazyliki św. Piotra; napisał ponad 90 mszy (liczne parodie), ponad 500 motetów, u także lamentacje, hymny, magnificaty. ponad 100 mndrygalów rei. i świeckich.

Twórczość Palestriny uznawano za szczytowe osiągnięcie polifonii wokalnej, a jego styl. który łączy sztukę konlrapunktyezną z melodyczni i rytmiczną łagodnością - za wzór doskonałości a cap/wlla (atile untico, rcclesiastićo. grave. me~ | rvato). Wyznacznikami stylu Palestriny są:

-    samodzielność głosów w fakturze polifonicznej.

| w wyważonej alternacji z partiami homofo-

nicznymi;

-    śpiewna melodyka, z przewagą kroków sekundowych. po skoku zmienia się kierunek ruchu w następstwach sekundowych (zoh przykł.

| nutowy, sopran, takty 6-7);

| ~ spokojny ruch, przy czym różne rytmy w poszczególnych glosach dopełniają się do posta-J ci równomiernego przebiegu (rytmika komplementarna,np. ćwiercnuly w takcie 8);

-    zrównoważona harmonika, z preferencją konsonansów i pełnymi trójdżwiękami. których tttwięk podstawowy znajduje się na ogół w ba-Sic (przykł. nutowy, nąjniższa linia);

-    liczne „trójdźwięki poboczne** na stopniach II, III, VI (utrzymane w charakterze tonacji kościelnych). lecz zarazem kadencje funkcyjne w miejscach tektonicznie ważnych (np taktv 8.

m

-    przewaga faktury pięcio- i sześaogłosowcj: pełnia brzmienia zgrupowaniem głosów umożliwiającym altemację;

-często chorał gregoriański jako c.C (w tenorze);

-    w kompozycjach bez c.f. chorał gregoriański dosiurcza materiału tematycznego: w każdym kolejnym odcinku soggetto (..temat"), uzyskawszy odpowiednią postać rytmiczną (przykł. nutowy), wędruje inutuęjjnic przez etosy kompozyty. Kontrapunkty wykorzystują (przekształcony) materiał toggetti;

-    racjonalna przejrzystość i p<»rządek koni|x>/> -

cji są kamuflowane np kolejność    5 gRWoa’

grupuje się symetrycznie wokół tenoru I. jednak odległości wejść są niejednakowe (lys i K. »mj\v zycja staje się żywsza i fantazyjna.

SlyJ puJestrinowski został przekazany w Irak tatach kontnipunklycznych (BERARDI. Anom musicali. 1690; FUX. Grodku ad Pamassum.

1725. zob. & 92). W XIX w. nastąpił renesans muzyki PALESTRINY. zainspirowany przez prawnika / Heidelbergu THIBAUTA (Chtr RemheUder Tonkunst. 1825). czego konsekwencją stolo jiió powolnnie w Ratyzbonie przez W'IT-TA w 1868 ruchu cecylłuńskiego. służącego -naprawie muzyki kośadncj**.