adm1

ona w dziełach wybitnych twórców włoskich, hiszpańskich, francuskich i niemieckich z XV-XVII w. W ekspozycji znalazło się dwieście dziel najwyższej klasy.

Wszechstronne uzupełnianie zbiorów Arsenału, ich upowszechnianie i opracowywanie, zawsze były i są głównymi kierunkami działalności zatrudnionych tu specjalistów. Równocześnie z przygotowywaniem Sali Rycerskiej rozpoczęto całkowitą rekonstrukcję magazynów działu, mającą doprowadzić do stanu zgodnego ze współczesnymi wymogami. Znajdujące się tu zbiory przekształcone zostały w ekspozycję studyjną skierowaną przede wszystkim do bronioznawców.

O ile w przeszłości broń, poza Salą Rycerską, stanowiła jedynie uzupełnienie niektórych wystaw, to od początku lat 70. zaczęto organizować własne wystawy tematyczne, co w działalności ekspozycyjnej Ermitażu było ważnym i nowym elementem. Niewielkie zazwyczaj wystawy cechowała różnorodna treść; zapoznawały miłośników broni zabytkowej z rzadkimi, z reguły nie eksponowanymi wcześniej, obiektami. Wystawy takie cieszą się niesłabnącym powodzeniem zarówno w samym Ermitażu, jak i poza nim, w tym również w wielu krajach Europy, Azji i Ameryki, laka sprawdzona w praktyce tradycja ma miejsce również dzisiaj.

Czym tak naprawdę jest Zbrojownia Ermitażu na początku XXI wieku? Jakie znaczenie historyczne i artystyczne mają gromadzone w niej obiekty?

Wspomniano już wyżej, że w Zbrojowni (Fot. 8) znajduje się obecnie ponad piętnaście tysięcy militariów o bardzo zróżnicowanym przeznaczeniu¹. Cały ten zbiór

W dniu dzi.sicjs7.yni ogólna [lowicrzdinin pomieszczeń do przechowywania eksponatów Arsenału wynosi ponad 500 m\

umownie dzieli się na trzy podstawowe części. Każda z nich daje nam wystarczające wyobrażenie o orężu Rosji, krajów europejskich, Ameryki i krajów Wschodu od końca XV do początku XX w. Nie sposób pominąć największych zalet tego zbioru: szerokiej chronologicznej rozpiętości z równie szerokim zasięgiem geograficznym.

Rosyjski dział w Zbrojowni zawiera ponad dwa tysiące militariów, które służyły niegdyś do powszedniego użytku wojennego lub wykorzystywane były podczas defilad i polowań. W zależności od czasu i miejsca wykonania, tworzą one co najmniej trzy obszerne grupy.

Do pierwszej zaliczyć należy obiekty głównie z okresu XV1-XV1I w., reprezentujące przede wszystkim twórczość dworskich warsztatów w stolicy Rosji Moskwie.

Wyobrażenie o obronnym wyposażeniu tej odległej epoki daje spora liczba kolczug, spośród których jedna jest szczególnie ciekawa. Na wielu kółkach łączących kolczugę wyryto napis cyrylicą, brzmiący w tłumaczeniu: „Zrobiona w Moskwie". Nie mniej interesujące są odmiany ciężkich pancerzy - bcchterów i juszmanów „wzmocnionych" na klatce piersiowej i plecach rzędami stalowych płytek. Spośród nicłi uwagę przyciąga pancerz z napisem świadczącym, iż należał do kuzyna cara Iwana Groźnego, księcia Włodzimierza Starickiego (1533-1584). Rosyjskie pancerze tego typu należą do rzadkości i tylko nieliczne muzea posiadają ich pojedyncze egzemplarze.

Nii tradycyjny komplet rosyjskiego wyposażenia obronnego składają się także hełmy i osłony na ręce wojownika. Przykłady jednych i drugich w Zbrojowni wykazują formalne i zdobnicze wpływy wschodnie, co jest całkiem naturalne, zważywszy na ścisły związek państwa rosyjskiego z krajami głównie Bliskiego Wschodu. Ze względu na formę i artystyczną oprawę zachowują cechy oryginalne właściwe dla typowych rosyjskich elementów, także w zdobnictwie.

21