B C str$ (2)

CZARNA ZGNILIZNA KORZENI

Objawy chorobowe. W inspektach młode roślinki przestają rosnąć, ich liścienie żółkną (ca), a korzenie są częściowo lub całkowicie zbrunatniałe (b). W polu chore rośliny słabo rosną. Dolne liście często żółkną i usychają (c). Ponad miejscem porażenia roślina wytwarza korzenie przybyszowe.

Opis sprawcy choroby. Chorobę wywołuje grzyb Thielavio-psis basicola (B. et Br.) McCormick z grupy grzybów niedoskonałych (Fungi imperjecti). Przy badaniu pod mikroskopem korzeni porażonych widzimy jasnobrunatne strzępki grzybni z przegrodami, bezbarwne, cylindryczne zarodniki konidialne, tworzące się wewnątrz charakterystycznych „buteleczek” na końcach strzępków grzybni, oraz ciemnobrunatne, pokryte grubą błoną zarodniki przetrwalnikowe (chlamidospory) (d). Średnica chlamidospory wynosi około 12 mikronów. Chlamidospory zimują w glebie i mogą zachować żywotność do 10 lat. Dostają się do gleby wraz z porażonymi korzeniami roślin po wysadzeniu chorej rozsady. Zakażeniu korzeni tytoniu sprzyja temperatura 17—23°.W temperaturze wyższej niż 26° niebezpieczeństwo zakażenia maleje, pogoda ma więc duży wpływ na rozwój choroby.

Znaczenie gospodarcze. Czarna zgnilizna korzeni wyrządza corocznie duże szkody w inspektach i na plantacjach. Najbardziej podatne na chorobę są tytonie amerykańskie. Tytonie cygarowe i orientalne są mniej podatne, a machorki całkowicie odporne. Średni spadek plonu powodowany przez czarną zgniliznę korzeni wynosi 5—20%, zależnie od roku.

Zapobieganie i zwalczanie. Większość uprawianych obecnie odmian tytoniu jest dość odporna na chorobę. Jednak w wypadku warunków wybitnie nie sprzyjających rozwojowi roślin, wszystkie odmiany odczuwać mogą poważne skutki choroby. W hodowli dąży się do wyselekcjonowania form mających zdolność szybkiego wytwarzania korzeni przybyszowych. Chorobie przeciwdziałają odpowiednie zabiegi agrotechniczne. Ziemię inspektową należy odkazić (prażenie, parowanie lub skraplanie 2-procentowym roztworem formaldehydu). Tytoniu nie należy uprawiać po tytoniu i po motylkowych, które również ulegają chorobie (najlepiej po kłosowych i kukurydzy). Wysadzać tylko zdrową rozsadę. Dobre wyniki daje głęboszowanie plantacji porażonych, połączone z obsypywaniem roślin. Przy likwidowaniu plantacji silnie porażonych zaleca się wyrwać wszystkie rośliny wraz z korzeniami i spalić je lub zadołować.

iHSSH