adm9

W centrum kompozycji, przed stopniami świątyni, klęczy Marek Aureliusz z berłem w dłoni. Jeden ze stojących za nim przybocznych wkłada mu na głowę koronę. Stojący na stopniach świątyni dwaj kapłani trzymają otwartą księgę Prawa, na której stronach można odczytać napis: „LEX ROMANORUM". W głębi zgromadzona ciżba na tle pałaców i świątyń forum.

Bordiura szeroka, wypełniona girlandami kwiatów; pośrodku bocznych pasów wyobrażone ptaki, w centrum górnego pasa kartusz z wieńcem laurowym i skrzyżowanymi trąbami, w centrum dolnego pasa bordiury - prostokątny kartusz z napisem „CORONATIO M. AURELII".

Seria powstała w antwerpskiej pracowni Michie-la Wautersa. W inwentarzu dóbr artysty naliczono do niej osiem kartonów, których autorem jest Abraham van Diepenbeeck (1596-1675). Za źródło posłużyło dzieło Francisco Antonio de Guevara, autora kronik historycznych, będącego w 1529 r. na służbie cesarza Karola V - Libro Au-reo de Marco Aurelio Imperator. W zbiorach państwowych i prywatnych zachowało się zarówno lulka niepełnych serii, jak i pojedyncze tkaniny z różnymi wariantami bordiur.

99

„MELEAGER WIEŃCZĄCY ATALANTĘ"

Z SERII „HISTORIA MELEAGRA"

Flandria, Bruksela, pracownia Jana Ley-niersa, ostatnia ćwierć XVII w., według kartonów Charles'a Le Bruna

Tkanina wełniana z nicią jedwabną i złotą, 8-10 mci osnowy na 1 cm; wymiary: 400 x 533 cm Inwentarz nr T 2900

Pochodzenie: pozyskana ze zbiorów książąt Jusupo-vych w 1925 r.

Literatura: Verchovskaja, Birjukova, 1956, s. 19

Tematyka gobelinu zaczerpnięta z Metamorfoz Owidiusza (księga VIII, rozdział 5). Przedstawia Meleagra nagradzającego wieńcem Atalantę za pokonanie dzika. Otaczają ich konni i piesi uczestnicy polowania. Bordiurę gobelinu wypełnia girlanda kwiatowo-owocowa.

Kartony do ośmiu tapiserii wchodzących w skład cyklu zostały wykonane według rysunków Charles'a Le Bruna dla manufaktury w Maincy, gdzie były tkane w pracowni Jana Jansa. Po likwidacji manufaktury w Maincy zostały przekazane paryskiej Manufacture des Gobelins. Jednakże cykl „Historii Meleagra" byl tkany nie tylko we Francji. Od drugiej połowy XVII w. także tkacze brukselscy wykorzystywali kartony Le Bruna. Jan Leyniers jako jeden z pierwszych pozyska! je dla swej pracowni. Zachowało się świadectwo, że wykonał on dla księcia Filipa Orleańskiego, bratanka Ludwika XIV cykl ilustrujący „Historię Meleagra" złożony z ośmiu tkanin. Cztery z nich, ze znakiem tkackim Leyniersa, znajdują się w Ermitażu. Inna seria o tej tematyce, składająca się z sześciu tkanin, stanowi własność szwedzkiej korony. Pojedyncze tapiserie z cyklu pojawiły się też na rynku antykwarycznym. Oprócz tkanin z Ermitażu, wszystkie zostały wykonane z wełny i jedwabiu. Istnienie złotych nici pozwala przypuszczać, że gobeliny z Ermitażu należą do tej samej serii, która została wykonana dla Filipa Orleańskiego. Cztery tkaniny trafiły do Ermitażu ze zbiorów książąt Ju-supovych. Zostały podarowane księciu Mikołajowi Borysowiczowi na początku XIX w., aczkolwiek nie wiadomo przez kogo: Napoleona I, jak przypuszcza książę F. Jusupov (F.F. Jusupov. 1993, s. 19), czy Ludwika XVIII, jak sądzi Pra-chov (Prachov, s. 181).

149