BadaniaMarketKaczmarczyk5

ne między mierzonym obiektem a działaniem arytmetycznym². Jednostkę miary traktowano jako podstawowy atrybut zjawiska mierzalnego, podczas gdy większość zjawisk ekonomicznych, psychologicznych i społecznych takiej jednostki nie ma.

Przykładem mierzalnego zjawiska w ekonomii jest wartość i formy jej przejawiania się, takie jak ceny, koszty, dochody, wydatki. Jednostką miary jest jednostka waluty. Jak jednak zmierzyć to, co się wydaje intuicyjnie niemierzalne i co może być przedmiotem badań marketingowych? Zjawiskami tymi mogą być potrzeba, wybór, jakość, postawa, opinia, skłonność i wiele innych. W większości są to zjawiska związane z psychiką człowieka. Dlatego ekonomiści, zarówno teoretycy jak i praktycy, korzystają z osiągnięć psychologii i socjologii, gdzie zanotowano duże postępy w zakresie pomiaru.

3.1.1

Uogólnione pojęcie pomiaru

Podstawowym problemem, jaki należało rozwiązać w naukach społecznych, było znalezienie zasad, które przyporządkowywałyby liczby mierzonym cechom badanych zjawisk jakościowych. Początkowo przestrzegano rygorystycznych zasad stosowanych w pomiarach fizycznych. Przedstawicielem tego kierunku był N.R. Campbell¹, który twierdził, że mierzenie jest niemożliwe, gdy nie można zastosować odpowiedniego działania arytmetycznego.

Odejście od rygorystycznych zasad pomiaru jest zasługą S.S. Stevensa⁴, który wprowadził różne poziomy pomiaru w postaci klasyfikacji skal pomiarowych. Był to pierwszy krok w kierunku uogólnienia pojęcia pomiaru. Uogólnienie to polegało na zmianie interpretacji wymogu addytywnośei. Stwierdzono, że przyporządkowanie liczb mierzonym cechom może się opierać na różnych właściwościach zbioru liczb: począwszy od właściwości „słabych”, a skończywszy na właściwościach „mocnych”. Pomiar może być zatem stopniowalny, co S.S. Stevens uwzględnił przy budowie skal i ich klasyfikacji. Rozszerzona koncepcja pomiaru jest dziś szeroko stosowana w naukach społecznych, skąd została przeniesiona do praktyki i teorii badań marketingowych.

^: Stanowisko takie zajmował m.in. K. Ajdukiewicz. Podał on następującą definicję pomiaru:

.....zmierzyć jakąś wielkość rodzaju I* to znaczy przyporządkować jej jako miarę pewną liczbę

rzeczywistą wedle takiej zasady, która stosunki arytmetyczne między liczbami rzeczywistymi odwzorowuje w sposób izomorficzny na odpowiednich stosunkach fizycznych między wielkościami rodzaju P" (Język i poznanie, PWN, Warszawa 1965, s. 365).

Definiował on pomiar jako .....zgodne z. zasadami przyporządkowanie liczb cechom osób.

rzeczy, stanów lub zdarzeń" (Syittposiuin: Measurement and lis hnportance for Philosophy, „Procecdings of the Aristoielian Socicty”, Supplement, t. XVII, London 1940).

⁴ S.S. Stevens. On lite Theory oj Scalęs of Measurement, „Science” 1946, vol. 103, No. 2684, 7 June.

75