porządkową, przedziałową i stosunkową. Skale te zestawiono w tablicy 3.2, gdzie podano również ich charakterystyki. Kolejność skal podanych w tablicy jest nieprzypadkowa. Począwszy od skali nominalnej, a skończywszy na stosunkowej, zasady pomiaru są coraz bardziej rygorystyczne i wymagają coraz bardziej skomplikowanych działań arytmetycznych.
Tablica 3.2 Skale pomiarowe
Skale |
Główne operacje empiryczne |
Zastosowania i przykłady |
Metody statystyki opisowej (0) i indukcyjnej (I) | |
Nominalna |
stwierdzenie równo- |
klasyfikacja dwudzielna |
liczebności i proporcje | |
ści i różności |
klasyfikacja wiclodziclna |
frakcje i procenty |
(0) | |
numeracja pozycji (grup) |
dominanta | |||
nic uporządkowanych |
wskaźniki (stosunki) testy nieparametryczne |
(I) | ||
Porządkową |
stwierdzenie równo- |
numeracja pozycji (grup) |
mediana | |
ści, różności, więk- |
uporządkowanych |
ccntylc, decyle, kwantyłe |
(O) | |
szóści i mniejszo- |
rangi (pozycja na rynku. |
korelacja rangowa | ||
ści |
miary postaw, preferencje) |
testy nieparametryczne |
(I) | |
Przedziało- |
stwierdzenie równo- |
temperatury (C, R, F) |
średnia arytmetyczna | |
wa |
ści przedziałów |
daty kalendarza |
wariancja |
(0) |
i równości różJiic |
miary postaw |
odchylenie standardowe | ||
skale Thurstone’a |
stosunki korelacyjne | |||
indeksy |
testy nieparametryczne testy parametryczne |
(I) | ||
Stosunkowa |
stwierdzenie równo- |
temperatura (K) |
średnia geometryczna | |
ści stosunków mię- |
cechy rzeczy |
średnia harmoniczna |
(O) | |
dzy wartościami |
wartość |
współczynnik zmienności | ||
skali |
cechy fizyczne człowieka |
testy nieparametryczne testy parametryczne |
(I) |
Poziomy pomiaru same w sobie tworzą skalę kumulatywną. Każdy wyższy poziom pomiaru ma właściwości pomiarów niższych stopni. Skala porządkowa ma właściwości skali nominalnej i ponadto możliwość porządkowania. Skala przedziałowa ma właściwości skali porządkowej i jednostkę miary. Skala stosunkowa ma właściwości skali przedziałowej i ponadto absolutny punkt zerowy. Kumulatywność oznacza, że zawsze dla danego poziomu pomiaru można używać metod stosowanych w analizie danych otrzymanych z pomiarów na niższych poziomach. Należy jednak
84