BadaniaMarketKaczmarczyk6

ne przez D.A. Dillmana, który zaproponował i sprawdził w praktyce nowe podejście do przeprowadzenia ankiety pocztowej. Proces ten traktuje on jako szczególny przypadek wymiany społecznej, w którym się zakłada, że ludzie podejmują pewne czynności, oczekując przyszłej nagrody. Podjęte działania wiążą się z ponoszeniem określonych kosztów (czas, fatyga, pieniądze). Jeżeli oczekiwana nagroda (dobra materialne, satysfakcja, pozytywne doświadczenia) jest większa od kosztów, to respondent, zdaniem D.A. Dillmana, chętniej bierze udział w ankiecie pocztowej. W konsekwencji, podczas projektowania i przeprowadzania ankiety pocztowej badacz, dla osiągnięcia dobrych rezultatów, powinien: nagradzać respondentów, redukować koszty, utwierdzać wiarę.

Nagradzać respondentów przez prezentowanie bezbłędnie opracowanego kwestionariusza ankietowego; ukazanie pozytywnego wizerunku respondenta; wypowiadanie się o respondentach z uznaniem (głównie w listach przewodnich); stawianie respondentów w roli ekspertów, z którymi badacz chce przedyskutować określone problemy; przekazywanie lub proponowanie nagród materialnych i niematerialnych (w tym także nagród pieniężnych i niepieniężnych).

Redukować koszty ponoszone przez respondentów. Chodzi o wyrobienie przekonania, że udzielenie pisemnych odpowiedzi na pytania kwestionariusza nie zajmie respondentowi wiele czasu; wyeliminowanie z kwestionariusza pytań drażliwych i trudnych; zmniejszenie fatygi i wysiłku psychicznego związanego z odpowiadaniem na pytania, eliminowanie wszelkich negatywnych następstw wynikających z poczucia konieczności subordynacji; minimalizowanie wszystkich bezpośrednich kosztów finansowych związanych z udziałem w ankiecie pocztowej.

Utwierdzać wiarę respondenta w uzyskanie nagrody przez wysoką ocenę respondenta, identyfikację badania z instytucją cieszącą się powszechnym zaufaniem i poważaniem, zasugerowanie rozszerzenia zakresu współpracy przez uwzględnienie innych stosunków wymiany.

Ponadto D.A. Dillman bardzo duże znaczenie przypisuje metodom przygotowania i przeprowadzenia badania z zastosowaniem ankiety pocztowej. Chodzi przede wszystkim o szczegółowe zaplanowanie tego badania oraz jego realizację zgodnie ze sformułowanym wcześniej planem. Przygotowując takie badania, należy więc zwrócić szczególną uwagę na:

•    szczegółowe określenie zadań badawczych,

•    określenie wzajemnych związków między zadaniami badawczymi,

•    ustalenie kolejności realizacji poszczególnych zadań badawczych,

•    określenie środków realizacji ustalonych zadań badawczych.

Na podstawie zaprezentowanych ustaleń teoretycznych i techniczno-organizacyjnych D.A. Dillman zaproponował określony i spójny system procedur postępowania nazwany przez niego metodą całościową (the total design method). Zastoso-

196