Dostosowanie do ukladij odniesienia. Błędy spowodowane złym przeprowadzeniem pomiaru można jeszcze wyeliminować przez powtórzenie pomiaru luh poprawki. Jeżeli jednak błędy wynikają ze sposobu postrzegania lub oceny sytuacji przez respondentów, to błędów tych nie można już usunąć. Wynikają one bowiem z niewłaściwego zazwyczaj zaprojektowania instrumentu pomiarowego, np. pytania nie uwzględniają układu odniesienia. Klasyfikując dane z takich pomiarów, należy, przy określaniu kategorii, uwzględnić punkt widzenia respondentów.
Sklasyfikowane i zliczone dane są przenoszone na arkusze, w których przyjmują one postać szeregów statystycznych. Jeżeli dane uzyskane z odpowiedzi na jedno pytanie (dotyczące jednej zmiennej) są uszeregowane w formie tablicy, to jest to tabulacja prosta lub rozkład jednej zmiennej. Jeżeli dane z odpowiedzi na dwa lub więcej pytaii (dwie lub więcej zmiennych) szereguje się w jednej tablicy, to otrzymuje się jednocześnie dwa lub więcej rozkładów, tworzących tabulację złożoną, czyli tabulację dwudzielną lub n-dzielną (cross-tabulation).
Tabulacja prosta. Podstawowym warunkiem tabulacji prostej jest występowanie tylko jednej cechy (zmiennej) niezależnie od tego, czy jest to cecha mierzalna czy niemierzalna. Przykładem tabulacji danych niemierzalnych jest tablica 5.3, a przykładem tabulacji danych mierzalnych — tablica 5.4.
Przeprowadzenie tabulacji prostej wymaga dobrej znajomości zasad sporządzania szeregów statystycznych. Najczęściej stosowane są szeregi rozdzielcze i kumulacyjne oraz szeregi czasowe i przestrzenne. Szeregi szczegółowe natomiast są nie uporządkowanymi zbiorami danych. Te ostatnie są zwykle podstawą do tworzenia szeregów rozdzielczych. Podany w tablicy 5.4 szereg jest przykładem szeregu
Tablica 5.4
Czytelnicy „TZ" według przeciętnej czytane] objętości poszczególnych numerów czasopisma
Objętość ..TZ" <\v %) |
Bezwzględna liczba czytelników |
Względna liczba czytelników (w %) |
Szereg kumulacyjny <\v %) |
0-20 |
7 |
14 |
14 |
21-40 |
11 |
22 |
36 |
41-60 |
19 |
38 |
74 |
61-80 |
10 |
20 |
94 |
81-100 |
3 |
6 |
100 |
Ogółem |
50 |
100 |
X |
Źródłu: JaSc lublicy 5.3
261