Benveniste (13)

Emile Benveniste zainteresowanie, wytwarza w nas konkretne uczucie, choć uczucie to może być znikome. To uczucie jest znakiem i cechą rzeczy.”) (Peirce, op. cit., s. 67). [Wszystkie cytaty z Peirce’a tłumaczyła Hanna Buczyńska-Garewicz.]

⁸    Słowo stworzone przez Benveniste’a i brzmiące po francusku równie sztucznie, jak słowo „znaczeniowość”. Sens słowa „znaczeniowość” wydaje się najbardziej odpowiadać sensowi signijiance jako „możności znaczenia” (przyp. tłum.).

⁹    F. de Saussure: Kurs językoznawstwa ogólnego, tłum. Krystyna Kasprzyk, Warszawa 1961, s. 22. W kilku wypadkach wprowadzono drobne zmiany ze względu na zgodność z tokiem wywodu Benveniste’a (przyp. red.).

¹⁰    Ibidem, s. 24.

¹¹    Ibidem, s. 25.

¹²    Ibidem, s. 25.

¹³    Tu Saussure odsyła do Ad. Naville’a: Classification des Sciences, 2 wyd., s. 104.

¹⁴    F. de Saussure: Kurs językoznawstwa ogólnego, s. 31.

¹⁵    Pojęcie i termin znajdowały się już w notatce rękopiśmiennej Saussure’a, opublikowanej przez R. Godela: Sources manuscrites, s. 46, która pochodzi z 1894 r. (por. s. 37).

¹⁰ F. de Saussure: Kurs językoznawstwa ogólnego, s. 30.

¹⁷    Ibidem, s. 32.

¹⁸    Ibidem, s. 79.

¹⁹    Ibidem, s. 80.

²⁰    Patrz wyżej, s. 15.

²¹    Warunki materialne (mgła) mogą narzucać sposoby zastępcze, na przykład sygnały dźwiękowe zamiast sygnałów wizualnych, ale te tymczasowe środki zaradcze nie zmieniają normalnych warunków.

Semiologia języka

²²    Ten punkt będzie rozwinięty gdzie indziej. (Por. studium Benveniste’a: Structure de la langue et structure de la societć, w Problemes de linguistiąue generale II, s. 91—102 — przyp. red.)

²³    Nie wydawało mi się rzeczą pożyteczną ani nawet możliwą obciążanie tych stron, zawierających nasze osobiste poglądy, dyskusją na temat wcześniejszych teorii. Zorientowany czytelnik spostrzeże, co nas dzieli od Louis Hje!msleva w zasadniczych punktach. To, co on nazywa semiotics (semiotyką), określone jest jako „a hierarchy, any of whose components admits of a further analysis into classes defined by mutual rela-tion, so that any of these classes admits of an analysis into derivates defined by mutual mutation” („hierarchia, której każdy ze składników może podlegać dalszemu rozbiorowi na klasy określone przez wzajemny stosunek, tak że każda z tych klas może podlegać rozbiorowi na derywaty określone przez wzajemną mutację”) (Prolegomena to a Theory of Language, tłum. Whitfield [1961], 106). Na podobną definicję można się zgodzić jedynie po całkowitym przyjęciu zasad glosse-matyki. Uwagi tego samego autora (op. cit., s. 109) o miejscu języka wśród struktur semiotycznych, o granicy między semiotycznością i niesemiotycznością świadczą o postawie całkowicie prowizorycznej i jeszcze nie-sprecyzowanej. Możemy tylko pochwalić propozycję przestudiowania z tego samego punktu widzenia różnych dyscyplin semiotycznych: ”it seems fruitful and necessary to establish a common point of view for a large number of disciplines, from the study of literaturę, art, and musie, and generał history, all the way to logistics and mathematics, so that from this common point of view these Sciences are concentrated around a linguistically defined setting of problems” („wydaje się owocne i konieczne ustalenie wspólnej płaszczyzny

39