amat urz kr007

i masie płytek. Dobre wyniki daje stosowanie elementów o małym współczynniku cieplnym. Skuteczna jest również kompensacja cieplna polegająca na włączaniu kombinacji elementów, głównie kondensatorów,

0    przeciwnych współczynnikach temperaturowych.

Przy bardzo wąskim zakresie częstotliwości, w jakim pracuje generator sterujący, uzyskuje się zupełnie dobrą stabilność temperaturową częstotliwości.

Odkształcenia mechaniczne

Ugięcia płyty montażowej generatora sterującego oraz jej drgania powodują zmienne odkształcenia mechaniczne elementów składowych

1    wsporników. Wadliwie umocowane osłony ekranujące powodują zmiany szczątkowych pojemności dodających się do pojemności obwodu. Drgania płyty mogą pochodzić od sieciowych transformatorów zasilających. Z tego względu zasilacz generatora sterującego należy umieszczać na osobnej podstawie. Cała konstrukcja mechaniczna podstawy powinna być sztywna, a elementy umocowane na grubych i masywnych wspornikach, możliwie z dala od ścianek osłonnych i powierzchni metalowych. Przewody łączące poszczególne części generatora powinny mieć dużą średnicę i być możliwie krótkie oraz dobrze umocowane (lutowanie). Lampa współpracująca z obwodem strojonym generatora powinna być mocno osadzona, a doprowadzenia do odpowiednich elektrod sztywno umocowane. Ośka napędowa kondensatora strojonego powinna być sprzężona z pokrętłem regulacyjnym poprzez elastyczne sprzęgło wykonane ż materiału izolacyjnego.

Wpływ współpracującej lampy elektronowej

Zmiany parametrów lampy w stopniu generatora wpływają w znacznym stopniu na stałość generowanej częstotliwości. Najpoważniejszą z nich jest zmiana pojemności wewnątrzelektrodowych lampy. Pojemności te zmieniają się szczególnie tuż po włączeniu zasilania (ogrzewanie się wnętrza lampy do temperatury pracy). Trwa to przeciętnie około 20 -f- 30 minut od chwili włączenia. Na pojemność dynamiczną lampy mają również wpływ wartości prądów płynących w obwodach jej poszczególnych elektrod. W czasie nagrzewania się lampy prądy te zmieniają swe wartości i ustalają się dopiero po pewnym czasie. Duży wpływ na stałość częstotliwości wywiera prąd siatki. Zmiany prądu siatki powodują zmianę obciążenia obwodu, a wiec i zmianę zawartości harmonicznych generowanych drgań. Jak wiadomo, stałość częstotliwości podstawowej uwarunkowana jest stałą i niewielką zawartością harmonicznych. Zmiany zawartości harmonicznych wynikają ponadto z wahań napięć zasilających lampę. Dlatego też napięcia te należy stabilizować; w praktyce wystarczy ograniczyć się do stabilizacji napięcia anodowego i siatki ekranującej. Zastosowanie stabilizatora neonowego jest w tym przypadku zupełnie wystarczające. Aby uzyskać małą zawartość harmonicznych stosuje się obwody strojone generatora o dużej dobroci, przy czym cały układ powinien pracować na granicy powstawania drgań, przy niewielkim obciążeniu obwodu drgań, z którego pobiera się energię do dalszych stopni nadajnika. Dla zmniejszenia wpływu zmieniającej się pojemności wewnętrznej lampy dobiera się słabe sprzężenie jej z obwodem drgań z dzielnika pojemnościowego lub indukcyjnego. Powszechnie stosuje się duże pojemności w obwodzie drgań generatora, ponieważ zmiany częstotliwości są odwrotnie proporcjonalne do zmian pojemności.

Na stałość częstotliwości wpływa także proces starzenia się lampy elektronowej (zmiana emisji, próżni, upływność itp.). Poprzez elementy sprzęgające daje się odczuć poza tym wpływ dalszych stopni nadajnika. W związku z tym zaleca się stosować lampy z minimalną pojemnością siatka—anoda, a więc pentody lub tetrody. Obecnie generator z reguły oddzielony jest od dalszych stopni separatorem często nawet w układzie wtórnika katodowego. Separator pracuje zawsze w klasie bez prądu siatki, aby nie obciążać generatora drgań. Wysokostabilne, nowoczesne generatory sterujące dostarczają napięcia użytecznego rzędu 3 -r- 5 V. Przy zastosowaniu separatora w układzie wtórnika katodowego możliwe jest wykorzystanie w stopniu generatora także triody; jest ona bardziej stabilna w pracy niż pentoda ze względu na mniejszą liczbę elektrod i obwodów zasilania. Najczęściej stosuje się nowoczesne podwójne triody typu ECC 81 lub ECC 85.

Obwody zasilające generator powinny być prawidłowo zaprojektowane pod względem filtracji i odsprzężeń. Z reguły pierwsze stopnie nadajnika zasilane są z osobnego zasilacza. Lampa generatora i obwód siatki sterującej lampy separatora objęte są wspólnym ekranem eliminującym zakłócenia i sprzężenia z pozostałymi stopniami nadajnika (szczególnie przy pracy bez powielania). Nieznaczny prąd siatki lampy generatora uzyskuje sic bądź przez dobranie niewielkiego dodatniego sprzężenia zwrotnego, bądź stosowanie opornika upływowego siatki sterującej o dużej wartości, jak również dodatkowego obwodu ujemnego sprzężenia zwrotnego (najczęściej nieblokowany opornik katodowy).

2.3. Dobór elementów generatora sterującego

Kondensatory

W układzie generatora sterującego stosuje się kondensatory stałe i zmienne. Kondensatory zmienne to z zasady kondensatory powietrzne

0    pojemności nie większej, niż to wynika z pokrycia potrzebnego zakresu częstotliwości. Konstrukcja tych kondensatorów powinna uwzględniać znaczne odstępy między płytkami i osadzenie rotoru na bardzo stabilnych łożyskach. Należy dobierać kondensatory z łożyskami ślizgowymi (najlepiej stożkowymi) umożliwiającymi obracanie ich rotorem bez drgań

1    wstrząsów. Z tego też względu stosowanie kondensatorów z rotorami na łożyskach kulkowych jest mniej polecane. Ważnym szczegółem jest doprowadzenie uziemienia do obrotowej części kondensatora. Stosowane zazwyczaj płaskie sprężyny nie są tu idealnym rozwiązaniem ze względu na zanieczyszczające się styki. Doprowadzenia spiralne są zupełnie niedopuszczalne. Najlepszym rozwiązaniem jest wyprowadzenie uziemienia rotora krótkim odcinkiem licy w.cz. poprzez centrycznie rozwierconą ośkę części_obrotowej. Doskonale nadają się także kondensatory spotykane w sprzęcie UKF, pracujące w ogóle bezstykowo. Płytki umocowane są w nich na pałeczkach halitowych. Na takiej pałeczce obrotowej umocowane są płytki rotora, które przy obrocie wgłębiają się w dwa segmenty płytek statora, zmieniając w ten sposób pojemność kondensatora. Wadą tego typu kondensatorów jest ich niewielka pojemność i stąd pewne ograniczenie zakresu stosowalności w układach krótkofalowych (najczę-

13