CCF20081016003

ojrijilzenia wakacji przez dzieci szkolne.

W tych obrazach zawarte są określone sugestie wyjaśniające. Intuicja nlnwcza podsuwa wnioski o genezie czy istocie jakiegoś zjawiska, ale odrębnych badań mogą to być tylko domniemania nieuprawnione

czasu i naturalnych okoliczności. Badacz zakłada więc, że badany ukłs ■ najczęściej badanie, którego owocem jest opis sprawozdawczy. To lub pewne zdarzenia są takie same w dwu punktach czasu. Po wtói ncgo typu sondaże i badania statystyczne zbiorowości, które dają zakłada, że na układ lub zdarzenie oddziaływują w określonym kierunk >i«))• rnfię, zdarzenia, zbiorowości. Przykładem takich badan może być tylko czynniki celowo wprowadzone lub naturalnie istniejące. Ufa wresJlTul socjalny studentów, opinie nauczycieli o reformie szkolnej, sposób cie, że badane zdarzenie lub układ są względnie izolowane. Przenol innymi słowy na zjawiska społeczne cechy i właściwości fizycznych bąJ chemicznych układów doświadczalnych.

inpirycznie.

Badania wyjaśniające szukają przede wszystkim związków między Jiami, zmiennymi. Są jakby „bogatsze” w problematykę i zakres tej n (blcmatyki, rozstrzygają problemy zawierające co najmniej dwie zmien-

olejnych uczestników badań.    j „„blcmatyki, rozstrzygają problemy zawierające co najmniej dwie zmien-

Badania panelowe choć oparte o kruche zasady empiryczne i posługi i Są wielowątkowe bo poszukują różnych możliwości wyjaśnienia,

jące się zawodnymi regułami wnioskowania są niezwykle atrakcyjn , . ,/ukują przyczyn głównych i wtórnych, dominujących i uzupełniających

i Ol 1T1 <) nn7nn \X/ tinitl tłP 11P 7 \ / I 1/ li.łri in 1/ i i r-r ri    ^    — 1 _______I ' . . • a I    Itr    _______,t.t., , nnntrmn fvprn*trłl I I r\ \ 1 / ‘1 n P W/ f\/ m \A/ \/ fi 1 1 1 zl

T ludności organizacyjne odnoszą się do identyfikacji elementów ukła du (czasem nawet po latach), zastosowania trafnych i rzetelnych narzęd m badań, aby w zmiennych warunkach i czasie badały jednak to sam zachowania szczególnej staranności i jednolitości podejścia badawczej u kolejnych uczestników badań.

^ ---_/ — *----

golnie kusząca jest możliwość świadomego kształtowania rozwoju wyd rżeń „tworzenia” nowych jakości przez celowe wprowadzanie czynnik eksperymentalnego.

III. Kolejnym kryterium podziału badań jest przedmiot naukoweg poznania. Źródłem tego rozróżnienia jest istnienie w logice 2 rodzajó\ pytań. tzw. pytań rozstrzygnięć i pytań dopełnień. K. Ajdukiewicz egzan) plifikując ich gramatyczny charakter podkreślał jednoznaczność piei wszych i wieloznaczność drugich. Pierwsze zaczynają się od partykuł „czy i wymagają odpowiedzi „tak” lub „nie”. Drugie zaczynają si' najczęściej od wyrazu „jak” lub podobnie i nie mogą być skwitowane ti definitywną odpowiedzią, dają szanse różnorodnych odpowiedzi, częsti kontrowersyj nych.

T e dwa rodzaje pytań dają podstawę do rozróżnienia 2 typów próbie mów badawczych. 1) problemów dotyczących cech zmiennych czyli pytai o pojedyncze jakby fakty, oraz 2) problemów dotyczących relacji i związ' ków między zmiennymi czyli pytań o złożone zależności, często tylkc hipotetycznie rozstrzygalne. Wyróżniamy zatem:

a)    badania opisowe

b)    badania wyjaśniające

Badania opisowe mają za przedmiot pojedyncze zjawiska, indywidualne zdarzenia, których wyjaśnienie może być jednoznaczne, oczywiste

22

^wuuirymi icguiarm wmosKowama są niezwykle atrakcyjn , . ,/ukują przyczyn głównych i wtornycn, dominującymi i formą poznawania genezy i kierunku zdarzeń społecznych, istoty i chan Wymienione przykłady zostaną sformułowane w tym wypadku ina-ktciu procesów wychowawczych, zależności między zjawiskami. Szczi r| „Społeczne i ekonomiczne uwarunkowania zmniejszania się ilości

^lip kucioct —-i:—J-----^nlnil/.ieży chłopskiej na studiach wyższych”. „Subiektywne i obiektywne

I>i/oslanki postawy niechęci nauczycieli do reformy szkolnej . „Rola _v, liowawcza i kształcąca wakacji wobec dzieci szkolnych”.

Powyższe sformułowania, jeśli pominąć niedoskonałości języka auto-i i /uwierają w sobie wiele niejasności. Jakby określają naszą niewiedzę, wnagają namysłu i określonego poziomu orientacji w problematyce, inio wyczerpanie zakresu tematu przez formułowane problemy jest .ihiegiem trudnym, wymagającym dużej znajomości rzeczy, także ele-iih ulu intuicji bądź fantazji.

IV. Na koniec należy wymienić jeszcze jeden typ klasyfikacji badań, il/ie dominującym kryterium podziału jest procedura badawcza, pośrednio metoda badawcza. Z tego względu wyróżnić można n) badania instytucji h) badania zbiorowości i ) badania zjawisk i procesów

Rozróżnienie powyższe zawiera sugestię, iż w jego typologii odgry-,iI.i colę zarówno czynniki organizacyjne, jak i zróżnicowanie przedmio-mwi\ Wrażenie takie jest uzasadnione poniekąd, tak zresztą jak i wrażenie,

■ innych procedur badawczych wymagają badania opisowe i zespołowe, I•iitlunia powtarzalne i zespołowe. Ale w każdym przypadku za okolicz-iiiim rozstrzygającą przyjmują kryterium dominujące. Weźmy oto jako

23