CCF20081016011

do definiowania będzie sens albo treść nadana temu pojęciu przez logiki czyli funkcja konotacyjna nazwy. Kierując się więc względem na zbió desygnatów tradycyjnie danemu pojęciu przypisywanych oraz na zespń cech współoznaczanych łącznie przez dane pojęcie postaram się wyróżni* i określić podstawowe pojęcia metodologii badań pedagogicznych.

Iw zgodzie zatem z tradycją oraz zasadami logiki przez metodę badań rozumieć będziemy-„zespół teoretycznie uzasadnio nych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmu jących najogólniej całość postępowania badacza, zmierza jącego do rozwiązania określonego problemu naukowego’ Techniką badań zaś nazywać będziemy „czynności praktyczne, re gulowane starannie wypracowanymi dyrektywami, pozwą łającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych infor macji, opinii, faktów” (Kamiński A. 1974).

Techniki badań są zatem czynnościami określonymi przez dobó odpowiedniej metody i przez nią uwarunkowanymi. Czynności te w sensio logicznym są pojęciami podrzędnymi w stosunku do metody, a w sensii rzeczowym o znacznie węższym zakresie niż metoda. Technika badawczi ogranicza się do czynności pojedynczych lub pojedynczo jednorodnych Metoda natomiast zawiera w sobie szereg działań o różnym charakterze zarówno koncepcyjnym jak i rzeczowym, zjednoczonych celem generał nym i ogólną koncepcją badań.

Uzasadnienie zarówno takiego podziału pojęć jak i sposobu definiowa nia znajdzie czytelnik w cytowanej rozprawie Aleksandra Kamińskiego.

Aby zamknąć wstępną część ustaleń terminologicznych określić jesz cze wypada pojęcie narzędzia badawczego, które podobnie jak techniki z metodami bywa mylone z techniką badawczą. Otóż narzędzie ba-dawcze jest przedmiotem służącym do realizacji wybranej techniki badańjO ile technika badawcza ma znaczenie czasownikowe i oznacza czynność, np.: obserwowanie, prowadzenie wywiadu, to narzędzie badawcze ma znaczenie rzeczownikowe i służy do technicznego gromadzenia danych z badań. W tym rozumieniu narzędziem badawczym będzie kwestionariusz wywiadu, magnetofon, arkusz obserwacyjny a nawet ołówek, który zresztą W.I. Beveridge w „Sztuce badań naukowych" uważa za podstawowy element wyposażenia każdego badacza.

Wyróżnione wyżej pojęcia zachowują względem siebie określony stosunek zakresowy. Nadużywając trochę zasad logiki można jednak

• 'A icrdzić, że metoda jest pojęciem najszerszym i nadrzędnym w stosunku ilu (cchniki i narzędzia badawczego. Technika z kolei jest pojęciem l'tilrzędnym wobec metody i nadrzędnym w stosunku do narzędzia ' u la wczego. To ostatnie zaś ma zakres najwęższy i jest pojęciem podrzęd-,in zarówno wobec pojęcia metody jak i pojęcia techniki badawczej.

l aka kolejność ich omówienia oraz wyróżnień zakresowych znajduje ' uje odbicie w procesie badawczym, kiedy przystępując do badań, albo iiar/ej - do rozwiązania określonego problemu w pierwszej kolejności ybieramy odpowiednią metodę - opracowując koncepcję założeń teore-i i /uych i praktycznego postępowania. Ta dopiero decyduje mniej lub a ii.iTj jednoznacznie o doborze stosowanej techniki badań a wybrana i i linika w sposób jednoznaczny wyznacza narzędzia badawcze.

W dalszej części czytelnik znajdzie bardziej szczegółowe omówienie |Htiw związanych z porządkiem i organizacją procesu badawczego. Teraz u ilomiast przystąpić można do omówienia poszczególnych metod i tech-ul losowanych w badaniach pedagogicznych.

I*cłne wyliczenie i szczegółowy opis metod badawczych w pedagogice ' , maga wszechstronnych studiów i bardzo wiele miejsca. Nie dysponując i mleczną ilością miejsca ograniczę się do wyliczenia najważniejszych ■ ■ więzłego ich opisu.    c\

' ¹ Eksperyment pedagogiczny

Mimo różnych opinii pedagogów eksperyment pedagogiczny uznać

■    ii, /y za metodę badań pedagogicznych. Zasadność takiej kwalifikacji

i \zczególnie przekonywująca jeśli spojrzeć na eksperyment z punktu i I <ma dydaktyki. Najbardziej trafną definicję tego pojęcia dał W. Za-

■    .liski - „Eksperyment jest metodą naukowego badania i n słonego wycinka rzeczywistości (wychowawczej), po-

0    it {t|C ą na wywoływaniu lub tylko zmienianiu przebiegu .......sów przez wprowadzenie do nich jakiegoś nowego

1    unika i obserwowaniu zmian powstałych pod jego l* I v wemj (W. Zaczyński 1968).

I icść definicji sugeruje, iż w działaniach eksperymentatorskich wystę-, >i|ii zarówno czynnik „zabiegów koncepcyjnych”, jak też i czynnik ililrgów instrumentalnych”. Zdaniem niektórych pedagogów ekspery-in ni |cs! szczególnym przypadkiem obserwacji, ale od obserwacji różnią-, Mi; hardziej złożoną strukturą, staranniej opracowanym zamysłem dT.