CCF20081206035

c*/.yHiioŃci innie/aula

Żusndy dotyczące czynności nauczania:

la.    Nauczyciel kieruje lekcji) i odpowiada za nią.

lb.    Kola nauczyciela wobec ucznia jest zawsze kierownicza.

2.    Najbardziej efektywny jest styl nauczania ukierunkowany na wywoływanie uczenia sic przewidzianych wiadomości, umiejętności i wartości.

3.    Żeby uczyć skutecznie, nic można mieć kłopotów z dyscypliną,

4.    Najpewniejsza droga nauczania prowadzi przez intelekt uczniów.

5.    Lekcja składa się z ciągu zadań stawianych przez nauczyciela; od lego, jakie one są. zależy jakiego rodzaju czynności wykona uczeń.

6.    Każde zachowanie nauczyciela wywołuje efekty wychowawcze, choćby niezamierzone.

7.    Wszystkie poważne błędy popełniane w trakcie uczenia się lub spostrzeżone w wynikach uczenia się powinny być prostowane, a ich przyczyny usuwane.

8.    Ponieważ osobowość drugiego nauczyciela jest kombinacją wiciu cech, w zasadzie niepowtarzalną, nie należy naśladować osobowości dobrych pedagogów, tylko dążyć do nadania swojej osobowości pedagogicznej konstrukcji naturalnie wykorzystującej posiadane zalety, a tłumiącej wady.*

Budowa lekcji

Zasady są przystosowane do takiego rozumienia lekcji szkolnej, jakie ze względu na istnienie systemu klasowo-lekcyjnego, przeważają w naszych szkołach. Zwolennicy „nowego wychowania" (zob. Rozdział 2) oraz zwolennicy szkoły permisywnej'¹ prawdopodobnie uważaliby za wskazane wprowadzenie pewnych modyfikacji do tego zestawu. Póki jednak lekcje są takie, jakie są, zwróćmy jeszcze na nic uwagę. Zdaniem Kazimierza Sośnickiego ustaliło się pojęcie ogólnej budowy lcl<cji. Zgodnie z nim przyjmuje się, że typowa budowa lekcji ma charakter następujący:

1.    zorganizowanie uczniów do pracy,

2.    kontrola pracy domowej uczniów,

3.    podanie tematu lekcji, jej celu i związku z lekcjami poprzednimi,

4.    opracowanie nowego materiału,

5.    podsumowanie go, utrwalenie i zastosowanie,

6.    zadanie pracy domowej.¹"

Ogniwo I i 2 ma charakter przygotowawczy. Najważniejsze jest ogniwo 4 i wynikające z niego ogniwo 5. Bywają lekcje o zmodyfikowanej Strukturze, w której niektóre ogniwa wypadają, albo też rozwija się jednostronnie tylko jeden aspekt, np. lekcja powtórzeniowa.

Podane powyżej ogólne informacje dydaktyczne mają charakter podstawowy. Dopiero bowiem w obrębie dydaktyki szczegółowej każdego przedmiotu można stwierdzić, czy i o ile są one przydatne. W dydaktyce szczegółowej mniej operuje się abstrakcjami Można więc zawsze sprawdzić, jaką postać, w obrębie tej dziedziny refleksji, przybiera każ-

^v Kruszewski K . op. cii., s. 197 22*1.

" w której życzeniu dzieci mai«| pierwszeństwo mul jakimkolwiek planowaniem tl/.ialan dydaktycznych przez dorosłych

Sośnicki K.. IHcni. luislo w ..Lncyklopcdii pcdn«oyicznej . op. cii. s. .VW.

Zastanów sit’...

Siedem sposobów oddziaływania

Formy

porozumiewania się

da zasada ogólna. Poza tym można zobaczyć, jakiego rodzaju dyrekly wy dydaktyczne nasuwają się dzięki swoistemu charakterowi wiedzy zawartej w nauczanym przedmiocie.

Jakiego rodzaju modyfikacje należałoby wprowadzić do zamieszczonych tu ogólnych reguł dydaktycznych, by lepiej pasowały one do konkretnych problemów związanych z przedmiotem, który Cię szczególnie interesuje?

8.3. Zasady wychowania w szkole

Wyróżnia się zasadniczo" siedem sposobów wywierania wpływu:

-    przez operowanie informacjami (przekonywanie),

-    przez nagradzanie zachowań pożądanych,

-    przez przymus i karanie zachowań niepożądanych (mogą to być psychiczne formy karania i przymusu, jak dezaprobata, niechęć),

-    przez powołanie się na czyjś autorytet.

-    przez odwołanie się do wspólnoty - „jako Polacy (uczniowie naszej szkoły, mężczyźni itp.) powinniśmy...",

-    przez odwołanie się do siły prawa czy przepisu,

-    przez bycie modelem (przykładem).

Jedynie oddziaływanie przez przykład odbywa się bez przekazu informacyjnego, tj. bez porozumiewania się. Człowiek, który chce być modelem, jakoś postępuje i może nic do końca zdawać sobie sprawę z tego, na ile on sam jako wzór jest pocitigajticy dla innych. Naśladownictwo może iść bardzo daleko. Ten, kto naśladuje, na ogól wierzy w dobre intencje osoby, która jest wzorem.

W warunkach szkolnych maji| miejsce wszystkie warianty wywierania wpływu. Wszystkie też są do wykorzystania przez nauczyciela.

Wszystkie drogi oddziaływania, poza ostatnia, zakładaj;) porozumiewanie się. Ze względu na adresata porozumiewanie się może przybierać postać następująca:

-    może być skierowane do całej klasy,

-    może być skierowane do poszczególnych osób, ale tak, że reszta klasy może obserwować wymianę zdań,

-    może być skierowane do poszczególnych uczniów na osobności.

Szczególne znaczenie ma porozumiewanie sit; na ile klasy, ponieważ w len sposób można wiele spraw załatwić jakby pośrednio. Istnieje cały szereg możliwości oddziaływania wychowawczego, gdy świadomie zakłada się możliwość trafiania do serc i umysłów poszczególnych osób poprzez grupę. Znacznie łatwiej jest skłonić kogoś do solidnej pracy, jeśli w grupie naprawdę istnieje spontaniczność, szczera i nieformalna atmosfera sprzyjająca tego typu pracy.

Pretekstem do porozmawiania na tematy wychowawcze mogą być bardzo różne dziedziny spraw. Mogą to być tematy związane z przerabianym materiałem, problemy wynikające z samego procesu organizo-

" Wrightsimm L.S.. Smlul rsyclinhwtu llw Symilln. (';i Hnioks/Cnlc Publislling Omany. Momenty 1972.