CCF20081206064

Zastano m* sit,*...

I nstytucje oddziały waj:)cc wychowawczo w społeczeństwie

W pływ wychowawczy środowiska ludzkiego

Przedstaw swój pogląd na temat konieczności lub nie wzajemnej współpracy nauczyciela i rodziców, zarówno w przypadku ucznia bardzo dobrego, jak i ucznia bardzo słabego.

12.2. Środowisko wychowawcze

„Nie jest (...) tak, że istnieje naukowa wiedza o wychowaniu, tworzona przez różne dyscypliny naukowe, a poza nimi istnieje pustka. Zanim powstały nauki o wychowaniu, społeczeństwo ludzkie od tysiącleci wychowywało swoje kolejne pokolenia młodzieży i to nieraz bardzo skutecznie. Istnieje więc zasób tej wiedzy tradycyjnej, nienaukowej, ale przekazywanej z pokolenia na pokolenie i według tej wiedzy rodzice, kierownicy zakładów pracy, majstrowie, duchowni i wszyscy inni wychowawcy starali się urabiać kolejne pokolenia wychowanków. Matki i babcie nie potrzebuj;) wskazówek pedagogów, ponieważ same wiedza 'lepiej# jak sobie radzić z wychowaniem”.*

Zaprezentowany cytat ilustruje, jak różne osoby umieją oddziaływać wychowawczo (w najszerszym tego słowa znaczeniu - zob. Rozdział I) czyniąc to niezawodowo. Społeczeństwo wychowujące jesl czymś znacznie bardziej skomplikowanym. W jego skład wchodź;):

-    instytucje powołane specjalnie do zadań kształcenia i wychowania, a więc zwłaszcza szkoły, wszelkiego rodzaju biblioteki, ośrodki organizujące kursy itp.;

-    instytucje, które spełniają funkcje wychowawcze obok innych funkcji, np. rodzina, środki masowego przekazu, wojsko, kościół;

-    instytucje, które nie stawiają sobie celów wychowawczych, ale wywierają znaczny wpływ na człowieka, np. instytucje ochrony zdrowia, środowisko zamieszkania, społeczności sąsiedzkie, grupy rówieśnicze, kręgi koleżeńskie itp.''

Wszystkie tego typu instytucje wywierają wpływ na uczniów. Wpływy te z założenia nie są zsynchronizowane. Wobec wielu z nich sami uczniowie decydują, czy chcą się im poddawać. Wszystkie wpływy mogą być obiektem zainteresowania szkoły i nauczyciela.

Stwierdzenie, iż otoczenie społeczne, w jakim przebywa uczeń miewa niekiedy wielkie znaczenie dla zrozumienia jego motywów postępowania obliguje, by wychowawca byl zainteresowany środowiskiem ludzkim i środowiskiem wyznaczonym prze: przedmioty materialne.

Rozpatrując wpływ środowisku ludzkiego należy zwrócić uwagę na następujące osoby:

-    dalszą rodzinę, która nie mieszka razem z uczniem;

-    koleżanki i kolegów w miejscu zamieszkania, szkole lub gdzie indziej;

-    ludzi dorosłych bliżej kontaktujących się z rodzicami ucznia;

-    ludzi dorosłych z sąsiedztwa, którzy nie utrzymują z rodziną ucznia bliższych kontaktów, np. ludzi spotykanych w sklepie czy na klatce schodowej;

-    ludzi dorosłych kontaktujących się z młodym człowiekiem, a nic pozostających w kontakcie z jego rodziną.

S/.c/cpiiiiski 1.. .S/Ri/ct•://(■ nmirunktiwtiiiia ncwnjn nsulmy WSil\ W;iisy;iwii s 545 S/.c/cpiinski J.. Smtloui.slto w\Y/nnun\r:c. luislo w. ..Pncyklopcilii Pciliiłtoyic/nci" I*uiii1<ici;i lnntm;ici;i Wiirs/awii l«W.

Zależnie od wieku ucznia poszczególne grupy osób będą miały dla niego niejednakowe znaczenie. Szczególnie istotne znaczenie, w miarę dorastania dziecka, mogą uzyskiwać jego koleżanki i koledzy oraz ludzie dorośli utrzymujący z nimi kontakty. Badając wpływy tej ostatniej grupy warto zwrócić uwagę na częstotliwość oraz rodzaj kontaktów.

Wpływ wychowawczy środowiska materialnego

W środowisku wyznaczanym przez przedmioty materialne istotne dla problemów wychowania mogą być:

-    wyposażenie środowisk w punkty świadczące usługi i sklepy.

-    istniejące w środowisku zakłady pracy,

-    wyposażenie środowiska w obiekty kultury, tj. teatry, kina. muzea, biblioteki. wypożyczalnie filmów,

-    wyposażenie środowiska w obiekty sportowe.

-    wyposażenie środowiska w obiekty służące do wyspecjalizowanej opieki na dziećmi i młodzieżą, między innymi place zabaw,

-    istnienie w środowisku obiektów ułatwiających nieformalne zrzeszanie się, np. niezagospodarowanych placów.

Istotna może być również ocena funkcjonowania tych obiektów oraz stopień panującego w nich porządku.

Dostępna przestrzeń psychiczna

Chcąc określić środowisko materialne i ludzkie ucznia, dobrze jest operować pojęciem przestrzeni psychicznej dostępnej danemu uczniowi i uwzględniać w niej obiekty, przedmioty i sprawy wywierające wpływ na rozwój danego wychowanka. Psychiczna dostępność obiektu w środowisku jest wyznaczona przez współdziałanie dwóch elementów: jego dostępnośćJi-zycznet oraz wzorce kulturowe najbliższego środowiska rodzinnego liii) samego ucznia. Odległy o 30 km teatr jest dla rodziny mającej silne wzorce chodzenia do teatru znacznie bardziej psychicznie dostępny niż teatr odległy

Wpływ wychowawczy środowiska sąsiedniego

0    150 m od miejsca zamieszkania dla rodziny pozbawionej tego wzorca. Przedstawione wyżej informacje dotyczą określania środowiska otaczającego jednego ucznia. W pewnych sytuacjach nauczyciel musi jednak zdobywać informacje o swoistych cechach zbiorowości ludzkiej, będącej środowiskiem sąsiedzkim dla wielu jego uczniów. W tej sytuacji trzeba w większym stopniu uwzględnić pewne psychologiczne kategorie charakteryzujące ludzi dorosłych, mieszkających względnie blisko siebie

1    mających tylko jedną cechę wspólną - tę. że są zbiorem rodziców uczniów uczęszczających do tej samej klasy.

Podstawowym czynnikiem, który należy tu wziąć pod uwagę, jest jednorodność lub zróżnicowanie rodzin. Staramy się więc stwierdzić, czy członkowie dużej grupy (środowiska) są do siebie podobni, czy raczej się różnią? Jeśli grupa jest zróżnicowana, to pod jakim względem? Istotne dla spraw wychowania bywa szczególne zwrócenie uwagi na różno rodność lub jednorodność w następujących dziedzinach:

-    dochodów rodziny i ich źródeł;

-    zawodów wykonywanych przez ojców;

-    zawodów wykonywanych przez matki;

-    źródeł prestiżu (wartości, zachowania, normy, zawody) w środowisku,

-    wzorców spędzania wolnego czasu,

-    wzorców pożądanego postępowania dzieci,

-    nadziei, jakie rodzice wiążą z, dziećmi oraz. modelu kariery dla dzieci. Poza tym, w miarę potrzeby, trzeba posługiwać się tymi kalegoriami,

które przedstawiłem przy omawianiu sposobów zdobywania wiedzy w rodzinie.