CCF20081206085

Czynniki wy/iiuc/iijąci' miejsce « zespole

Niekiedy nauczyciel bada cały zespót, aby dokładniej określić sytu-ucję Jednego ucznia. Miejsce jednostki w zespole wyznaczają następujące czynniki:

ogólna atrakcyjność dla innych członków zespołu; role pełnione w zespole oraz znaczenie (status), jakie pozostali członkowie przypisują tym rolom:

-    miejsce w strukturze porozumiewania;

-    zgodność lub niezgodność z normami grupowymi;

-    miejsce w strukturze przywódczej.

Najważniejszy jest wyraźnie określony dobór kryteriów oraz wnioskowanie nie idące dalej, niż uprawniają do tego owe kryteria. A oto przy-Dobór kryteriów    kłady pytań o różnych kryteriach;

Gdybyś miuł trudności z odrabianiem lekcji, kogo z klasy poprosiłbyś o pomoc?

Z kim z klasy poszedłbyś nu trzydniową pieszą wycieczki;?

Kogo chciałbyś uważać za swojego największego przyjaciela?

Dla porównania, kto jest kim w zespole, możemy też stosować technikę „zgadnij kto", która również polega na zadawaniu pytań. A oto przykład pytania z zestawu pytań typu „zgadnij kto"?

Czy jest wśród nas ktoś, kto bardzo panuje nad swoim temperamentem, kto prawie nigdy nie jest rozdrażniony lub zly, kto jest zawsze spokojny. nawet wtedy, gdy sprawy idą nie najlepiej? Nie denerwuje się, gdy ktoś na niego krzyczy lub nawet go uderzy? Kto to taki?

Pytania muszą być formułowane tak, by odpowiadającym nie można było zarzucić donosiciclstwa.

Propozycja pytań do refleksji nad zespoleni klasowym

1.    Kto przychodzi pierwszy, a kto ostatni?

2.    Czy widać w klasie wyodrębniające się zespoły - na jakiej zasa_: dzie da się je zauważyć (np. czy siedzą obok siebie?) Czy istnieją kliki, tj. grupy wyraźnie zamykające się przed innymi?

3.    Kto jest izolowany?

4.    Czy częste są kontakty między zespołami? Czy zmiany zachodzą w grupach w ciągu np. dnia? A w dłuższym okresie czasu?

5.    Jakie role,pełnią poszczególni uczniowie, np. kto jest „kawalarzem", kto wyspecjalizował się w mówieniu cynicznych komentarzy, kto jest ulubieńcem nauczyciela, kto jest skryły itd.?

6.    Gdy nauczyciel zadaje pytanie, którzy uczniowie podnoszą rękę najczęściej, a którzy najrzadziej lub wcale?

7.    Których uczniów niemal nigdy nie wywołuje się do odpowiedzi?

8.    Czy zachowanie uczniów, siedzących z tylu klasy jest inne od zachowania uczniów pozostałych? A co z tymi, którzy są w->-ątach, w środku klasy i z przodu?

9.    Którzy uczniowie zdają się uważać najbardziej, a którzy najmniej?

10.    Którzy uczniowie najczęściej proszą o pomoc i do kogo się zwracają (nauczyciel, blisko siedzący uczniowie)?

11.    Którzy uczniowie są najczęściej chwaleni, a którzy najczęściej krytykowani? Którzy zdają się hyc niezauważeni?

12.    Jeśli istnieją grupy - jak częste jest porozumiewanie się między nimi i pomoc (np. dzielenie się materiałami czy narzędziami itp.)?

13.    Czy relacje między uczniami można określić jako głównie współdziałanie, współzawodnictwo czy indywidualizm? Jeśli, na przykład, nauczyciel pyta ucznia, to inni próbują mu pomóc, czy sami wyrywają się do odpowiedzi?

14.    Jakie osoby odgrywają kluczowe role w klasie i pod jakim względem?

15.    Czy są w klasie osoby, które jakoś odbijają się od reszty - może można je określić jako mniejszość pod względem narodowościowym, religijnym, majątkowym, zdrowotnym czy innym? Jakie jest miejsce, czy rola tych osób w strukturach spontanicznie pojawiających się w klasie? Czy są one traktowane inaczej niż inni?

10. Normy obowiązujące w zespole

Zdobywanie informacji o normach możliwe jest przez zastosowanie następujących technik badawczych:

-    swobodne wypowiedzi pisemne. Mogą to być wypracowania na temat: „Człowiek, którego cenię". „Kolega, jakiego chciałbym mieć" lub wymienienie zestawu cech, które powinny charakteryzować dobrego kolegę.

-    hudunia ankietowe potęgujące nu sporządzeniu zesluwn ceeli: zadaniem ucznia jest podkreślenie tych. z którymi się zgadza.

Oto przykłady ankiety dla uczniów, badającej przestrzegane przez nich normy.

Normy

Przeczytaj poniżej podane określenia i pokreśl 5 takich, z którymi się zgadzasz.

Myślę, że dobry uczeń i dobry kolega (dobra uczennica i koleżanka) to taki/a/. który/a:

a)    stara się uzyskać jak najlepsze stopnie;

b)    nie bije słabszych;

c)    nie wydaje i nic zdradza kolegi;

d)    postępuje zawsze tak, jak inne osoby w klasie;

e)    pomaga innym w odrabianiu lekcji, tłumaczy sprawy niezrozumiałe;

f)    jest obowiązkowy i pilny;

g)    nie przeżywa;

h)    pomaga rodzicom w domu;

i)    nigdy nie opuszcza przyjaciela, gdy ten potrzebuje pomocy;

j)    nigdy nie opowiada sekretów kolegi/ koleżanki/;