26
26
Okulary zbudowane są z. zespołu soczewek płasko-wypukłych i powiększają na zasadzie lupy. Okular poprawia niektóre niedokładności obiektywów i ogranicza obserwowane pole widzenia.
Okulary powiększają od 2 do 30 razy. Soczewka skierowana w stronę obserwowanego przedmiotu nosi nazwę soczewki polowcj, a soczewka znajdująca się blisko oka - soczewki ocznej.
Najczęściej stosuje się okulary Huygcnsa i Ramsdena. Okulary Ramsdcna różnią się od innych okularów tym, że soczewka połowa jest skierowana płaską powierzchnią w stronę przedmiotu. Pozwala to na używanie takiego okularu jako lupy. Niektóre okulaiy, tzw. wskaźnikowe, zaopatrzone są w ruchomy wskaźnik służący do wskazywania określonych miejsc na preparacie. Bywają również okulary pomiarowe, wyposażone w specjalną płytkę szklaną z podziałką (mikrometr okularowy).
Obecnie konstruuje się mikroskopy z podwójnymi okularami. Okulary te są umieszczone w nasadce dwuocznej. Przy tego typu nasadce dwuocznej, zwanej biokularcm, istnieje tak jak w lornetce możliwość rozstawienia osi okularów w zależności od rozstawu oczu oraz możliwość regulacji dioptryjnej.
Powiększenie okularu jest podane na oprawce soczewki ocznej. Okulary nowszego typu mają również wygrawerowaną wielkość pola widzenia.
Przebieg promieni świetlnych i powstawanie obrazu w mikroskopie
przedstawia rycina 10.
• Promienie świetlne zostają skierowane ze źródła światła poprzez aparat Abbcgo na preparat. Gdy mikroskop jest pozbawiony oświetlacza wbudowanego w jego podstawę, światło zostaje odbite od powierzchni lusterka i skierowane do aparatu Abbcgo.
• Wiązka promieni z aparatu Abbego przechodzi najpierw przez otwór przysłony irysowej, a następnie zostaje skupiona w soczewkach kondensora.
• Z kondensora światło zostaje skierowane przez otwór w stoliku na preparat. Przechodząc przez preparat część promieni ulega ugięciu na preparacie, a część promieni przechodzi nie zmieniona dalej do ośrodka znajdującego się między preparatem a soczewką czołową obiektywu.
• W wypadku mikroskopowania z zastosowaniem obiektywów suchych promienie trafiają do ośrodka optycznie rzadszego, jakim jest powietrze, ulegają w nim załamaniu oraz odbiciu i nie wszystkie trafiają do soczewki czołowej obiektywu.
SOCZEWKI OBIEKTYWU PREPARAT
SOCZEWKI KONDENSORA
2ródŁo światła
Uyc. 10. Zasada działania mikroskopu
• W wypadku obiektywów immersyjnych przestrzeń robocza pomiędzy preparatem a soczewką czołową wypełniona jest cieczą immersyjną o współczynniku załamania światła zbliżonym do szkła. Promienie świetlne po przejściu przez preparat natrafiają na ośrodek optycznie jednorodny, nic następuje więc zjawisko rozproszenia światła. Wszystkie promienie świetlne dochodzą do obiektywu, a obraz jest jaśniejszy i wyraźniejszy.
• Promienie ugięte na preparacie, zachowując swoistość zmian oraz promienie stanowiące oświetlenie tła, trafiają do obiektywu. Następuje pierwsze powiększenie przedmiotu, dzięki czemu otrzymujemy obraz rzeczywisty, powiększony i odwrócony.
• Z obiektywu obraz trafia do okularu, w wyniku czego otrzymujemy obraz powiększony, prosty i pozorny.
• Podstawowe parametry charakteryzujące mikroskop:
— powiększenie mikroskopu,
$ - zdolność rozdzielcza,
? - odległość robocza,
- przestrzeń robocza.
►
Powiększenie mikroskopu jest iloczynem powiększenia obiektywu i okularu. W wypadku stosowania nasadki dwuokularowej wynik mnoży się | jeszcze przez powiększenie nasadki. Liczby oznaczające powiększenie wyryte są na poszczególnych elementach mikroskopu.