CCF20090214005

I

HISTORYCZNE ŹRÓDŁA I CHARAKTER SPORU O ROZUMIENIE

Problem rozumienia wyłonił się ze zderzenia dwóch tradycji naukowych, z których jedna wywodzi się od Arystotelesa, a druga od Galileusza^{1 2 3}. Tradycje te różnią się typem wyjaśnień naukowych — pierwsza oparta jest na wyjaśnieniach teologicznych, druga na przyczynowych. W tradycji zapoczątkowanej przez Galileusza celem nauki jest wyjaśnienie i przewidywanie zjawisk w kategoriach przyczynowo-mechanicystycz-nych, w tradycji arystotelesowskiej uczynienie ich zrozumiałymi przez wskazanie celu, któremu służą. Tradycja wywodząca się od Galileusza jest historycznie rzecz biorąc o wiele młodsza, jest zjawiskiem nowożytnym¹. Nowy model nauki ukształtował się na przełomie XVI i XVII stulecia, wypierając powoli model arystotelesowski z kolejnych dyscyplin wiedzy. Jego twórcami byli: Kepler, Galileusz, Bacon, Kartezjusz, potem Newton i inni. Za datę narodzin nowoczesnej fizyki uważa się rok 1636, kiedy to Galileusz opublikował swoje Discorsi e dimoslrazioni matematiche intomo a ciue nuove scienze attenenti alla Mecanica e i movi-menti locali — Rozmowy i dowodzenia matematyczne w zakresie dwóch nowych umiejętności dotyczących mechaniki i ruchów miejscowych. Ale nowy paradygmat nie wziął się oczywiście z powietrza. Jego korzenie sięgają aż do Platona.

1

H. von Wright, Exp\anation and Understanding. Ithaca (New

2

York) 1971; wyd. niem. Erkldren und Ver$tehen, Frankfurt a.M. 1974, rozdz. I, s. 16-    f

3

Por. filozoficzną chara H. Blumenberg, Die Legit 1966.