CCF20110312041

W przypadku ograniczników typu 2 wymagane jest samoczynne ich odłączanie, jeśli nastąpi uszkodzenie warystora. Zadanie to wykonują różnorodne „urządzenia odłączające” instalowane przez producentów wewnątrz ograniczników.

Informację o uszkodzeniu ogranicznika i jego „odłączeniu” wskazuje zmiana koloru w „okienku kontrolnym” w przypadku ograniczników instalowanych na szynie 35mm. Ograniczniki przeznaczone do montażu w gniazdach bezpiecznikowych posiadają dodatkowe „bolce”, które wysuwają się uszkodzonym ograniczniku. W niektórych typach ograniczników [P-29] stosowane są również wskaźniki trójpołożeniowe. Wskazują one następujące stany ograniczników typu 2:

•    znamionowy, stwierdzający gotowość do poprawnego działania,

•    stan wskazujący na działanie na granicy poprawności, sygnalizujący zbliżającą się konieczność wymiany ogranicznika lub wkładki z warystorem,

•    stan uszkodzenia i odłączenia warystora od instalacji (cały ogranicznik lub tylko wkładkę z warystorem należy wymienić).

Ogranicznik może również posiadać dodatkowy zestyk zwierno-rozwiemy (przełączalny) umożliwiający tworzenie obwodu elektrycznego, którego elementy (np. głośniki, lampki) sy-gnalizująjego uszkodzenie w miejscu dowolnie wybranym przez użytkownika.

Posiadanie powyższych wskaźników uszkodzenia powoduje, że praktycznie nie jest wymagane sprawdzanie właściwości ochronnych ograniczników typu 2.

Taki podejście do problematyki testowania wynika również z braku możliwości prowadzenia badań poza wyspecjalizowanymi laboratoriami. Jedyne, co może zrobić użytkownik, poza kontrolą wskaźnika uszkodzenia, to sprawdzić napięcie zadziałania warystora przy doprowadzeniu do niego narastającego napięcia stałego lub przemiennego oraz prądy płynące przez ogranicznik przy różnych wartościach przyłożonych napięć.

Do badań można wykorzystać układy probiercze proponowane przez producentów ograniczników przepięć. Przed przeprowadzeniem takich pomiarów, które mają tylko informacyjny charakter, należy uzyskać od producenta ograniczników informacje o dopuszczalnych poziomach statycznych napięć zapłonu.

Ograniczniki typu 3 powinny posiadać akustyczne lub optyczne wskaźniki uszkodzenia, a niektórych przypadkach dodatkowe zestyki, które mogą być wykorzystywane do zdalnej sygnalizacji uszkodzenia. Podobnie jak w przypadku ograniczników typu 1 i 2 ocenę poprawności działania można tylko ocenić doprowadzając do ogranicznika typu 3 narastające napięcia stałe lub przemienne.

6.4. Badania odbiorcze i okresowe urządzeń piorunochronnych

Przedstawione specjalistyczne badania zagrożeń piorunowych (rozdz. 6.2.) wykonywane są sporadycznie i dotyczą tylko obiektów wymagających szczególnej ochrony odgromowej. W typowych obiektach budowlanych prowadzone sąjedynie badania częściowe, odbiorcze oraz okresowe. Zestawianie zakresu badań typowego urządzenia piomnochronnego przedstawia tabela 55.

Uwzględniono tylko wymagania zawarte w normie PN-86/E-05003/01 oraz w normach serii PN-IEC 61024.

Porównując przedstawione zakresy badań należy stwierdzić występowanie stosunkowo niewielkich różnic. Związane są one raczej z zastosowaniem innych sformułowań.

Na podstawie przedstawionego zestawienia można opracować takie wymagania, które zapewnią optymalny zakres badań. Należy zauważyć, że w normie PN-IEC 61024-1-2 bardzo szczegółowo omówiona zakresy praż konserwacyjnych i programy sprawdzania urządzeń piorunochronnych.

96

Podręcznik

6.4.1. Konserwacja i sprawdzanie urządzeń piorunochronnych

Szczególnie informacje dotyczące konserwacji i sprawdzania urządzeń ochrony zawarto w PN-IEC 61024-1-2.

Tabela 55. Zakresy badań urządzenia piorunochronnego w typowych obiektach budowlanych

PN-86/E-05003/01	PN-IEC 61024-1, PN-IEC 61024-1-2.
Rodzaj badań
1.    Badania w czasie budowy obiektu (badania częściowe). 2.    Zadania po ukończeniu (badania odbiorcze). 3.    Badania okresowe.	1.    Badania w czasie budowy obiektu (główna uwaga na uziomy). 2.    Badania po zainstalowaniu urządzenia piorunochronnego. 3.    Badania okresowe. 4.    Badania dodatkowe po zmianach i naprawach.
Zakres badań urządzenia piorunochronnego
1.    Oględziny części nadziemnej instalacji. 2.    Sprawdzenie ciągłości połączeń. 3.    Pomiar rezystancji uziemienia. 4.    Sprawdzenie stanu uziomów. W normie stwierdzono, że w zależności od rodzaju i przeznaczenia urządzenia piorunochronnego należy określić zakres badań.	1.    Sprawdzenie dokumentacji technicznej. 2.    Oględziny i sprawdzenie stanu instalacji. 3.    Próby ciągłości, szczególnie tych części, które nie są widoczne 4.    Przeprowadzenie prób rezystancji uziemienia układów uziomów i porównanie wyników tych badań z poprzednimi.

Programy sprawdzania i konserwacji powinny być sprecyzowane przed odpowiednią władzę, przez projektanta instalacji piorunochronnej lub przez wykonawcę w uzgodnieniu z właścicielem lub ze wskazanym przez niego przedstawicielem.

Przez cały okres eksploatacji charakterystyki elektryczne i mechaniczne urządzenia piorunochronnego powinny być zachowane. W przypadku jakiejkolwiek modyfikacji lub zmian obiektu budowlanego lub charakteru jego wyposażenia lub zmian przeznaczenia budynku należy przeanalizować konieczności ewentualnych zmian lub uzupełnień urządzenia piorunochronnego

Tworząc programy przeglądów i konserwacji należy określić częstość ich przeprowadzania oraz dokładny zakres, który powinien obejmować:

•    sprawdzenie dokumentacji technicznej,

•    oględziny,

•    dokonanie prób,

•    wykonanie dokumentacji sprawdzania.

Typowe zakresy programów sprawdzania i konserwacji urządzeń piorunochronnych zestawiono w tabeli 56.

Konserwację i sprawdzenie instalacji piorunochronnej powinien dokonywać specjalista z dziedziny ochrony odgromowej. Wykonując badania należy uwzględnić przedstawione poniżej uwagi:

1.    Do sprawdzania ciągłości połączeń należy wykorzystać omomierz lub mostek do pomiaru rezystancji. W normie PN-86/E-05003/01 sugeruje się wykonanie tylko pomiaru części nadziemnej instalacji. Ponieważ w normach serii PN-IEC 61024 zwraca się mniejszą uwagę na pomiary rezystancji uziomu może być również wskazane dokonanie pomiaiu ciągłości części podziemnej.

2.    Pomiar rezystancji uziemienia należy wykonać mostkiem do pomiaiu uziemień lub metodą techniczną. Takie zalecenia zawiera norma PN-86/E-05003/01. Niestety w przypadku ochrony podstawowej (typowe obiekty budowlane) brak obecnie informacji o wymaganych wartościach uziomów. W normach serii PN-IEC 61024 poprawność doboru uziomu określana jest na pod-

97

Zeszyt 11