CCF20110330019

W poszukiwaniu właściwych kryteriów, na podstawie których najtrafniej można określić analityczną biegłość zespołów sensorycznych, w ramach =| projektu Profisens przeprowadzono badania międzylaboratoryjne z udziałem kilkunastu zespołów z różnych krajów.

Pierwsza część badań, w której uczestniczyło 12 zespołów, poświęco- j| na była metodzie szeregowania pięciu próbek soku jabłkowego pod względem intensywności słodyczy (proporcjonalnej do znanej dodawanej ilości cukrów glukozy i fruktozy). Uwzględniono cztery kryteria jako przedmiot badań i porównali uczestniczących zespołów: a) zdolność poprawnego szeregowania zgodnie z wzrastającą słodyczą, b) poziom istotności stwierdzenia różnic pomiędzy próbkami, c) liczbę par próbek rozróżnianych przez dany zespół na odpowiednim poziomie istotności, d) stopień zgodności wyników pomiędzy członkami zespołu. W przypadku każdego z wymienionych kry- J teriów ustalono „spodziewany wynik" będący średnią z wyników trzech doświadczonych zespołów wybranych jako „zespoły walidujące". W konkluzji przeprowadzonych badań stwierdzono, że jakkolwiek przyjęty schemat badań i zastosowane kryteria nie okazały się jeszcze w pełni zadowalające, to na pewno badania przeprowadzone w ramach projektu Profisens stanowią istotny wkład do opracowania generalnego podejścia do badania biegłości Jf analitycznej w metodzie szeregowania (McEwan i in., 2003).

Oddzielne badania międzylaboratoryjne biegłości z udziałem 12 zespo- js łów poświęcono metodzie profilowania sensorycznego; przeprowadzono je na sześciu próbkach czerwonego wina wytrawnego, stosując kryteria oceny -3 zespołów odpowiednie dla tego typu metody. Podobnie, jak w odniesieniu do metody szeregowania, stwierdzono, że choć zastosowane kryteria oceny wymagają pewnych korekt, a proponowany schemat oceny powinien być i dalej doskonalony, to przeprowadzone badania przyczyniły się znacznie do rozpoznania problemów związanych z badaniem biegłości w wykonaniu ocen metodą analizy opisowej (profilowania) (McEwan i in., 2002).

Aby te procedury właściwie rozumieć, należy zdać sobie sprawę z tego, f| jak wiele różnych czynników psychofizjologicznych wpływa na dokładność ja i wiarygodność wyników uzyskanych na podstawie laboratoryjnych ocen|| sensorycznych, realizowanych różnymi metodami. W celu uświadomienia i liczby i różnorodności tych czynników przedstawiono je schematycznie,! uwzględniając wyniki uzyskane metodami różnicowymi (dyskryminacyjny- j mi) (rys. 3.2) oraz wyniki oceny metodą analizy opisowej (rys. 3.3).

W obu typach metod istotną rolę odgrywa wrażliwość sensoryczna, mie-tj rzona wartościami progów wrażliwości i progów różnicy. W metodach dys-| kryminacyjnych (rys. 3.2) istotna jest również spostrzegawczość i umiejętność! skupienia uwagi na wyróżniku, będącym przedmiotem zainteresowania. Tal ostatnia zdolność związana jest z tzw. pamięcią operacyjną (nazywaną rówsa nież pamięcią krótkotrwałą), doskonaloną wraz z nabywaniem doświadczeni nia w ocenach.

Próg wrażliwości    Próg

absolutny    różnicy

Rys. 3.2. Czynniki warunkujące biegłość analityczną w sensorycznych metodach dyskryminacyjnych Źródło: opracowanie własne

75