CCF20111010002

z sojusznikami, zbyt małe oparcie się na własnych siłach, a w konsekwencji wybór błędnych środków obrony i niemalże całkowite zlekceważenie właściwych i koniecznych środków obrony państwa, które np. pozwoliły 10-krotnie mniejszej (ludnościowo) Finlandii skutecznie bronić się przed ZSRR w wojnie zimowej 1939/40 i latem 1944 r.

Warto dodać, że błędy Polski w zapewnieniu bezpieczeństwa narodowego oprócz nieszczęść dla narodu polskiego przyniosły destabilizację polityczną i militarną Europy, a w konsekwencj i woj ny dla narodów Europy i świata.

Przechodząc do kwestii pojęcia bezpieczeństwa narodowego można stwierdzić, że przełom XX/XXI w. przyniósł zasadnicze zmiany w jego postrzeganiu i określaniu oraz w zakresie przedmiotowym.

Do przeszłości odchodzi niegdyś niemal absolutyzowana płaszczyzna wojskowo-polityczna jego rozumienia i realizowania²³, która wynikała z doświadczeń I i II wojny światowej oraz blisko półwiecznej konfrontacji militarnej między Układem Warszawskim a NATO, która groziła, w sytuacji użycia broni jądrowej, zagładą życia na ziemi.

Tak wąskie wojskowo-polityczne rozumienie bezpieczeństwa nar odowego symbolizowały następujące określenia: ...to wolność od szkodliwości wojen²⁴, bezpieczeństwo może być najbardziej owocnie zdefiniowane jako zdolność narodu do ochrony jego wolności wewnętrznych przed zagrożeniami zewnętrznymi²⁵, bezpieczeństwo narodowe — wspólne określenie obejmujące zarówno obronę narodową, jak i stosunki zagraniczne USA, a w szczególności warunki związane z: a) militarną lub obronną przewagą nad jakimkolwiek obcym państwem lub grupą państw, b) korzystnymi wzajemnymi relacjami zagranicznymi, c) ze stanem obrony, dającym możliwość stawienia oporu wrogim i destrukcyjnym działaniom wewnętrznym lub zewnętrznym, jawnym lub skrytym²⁶, stan społeczeństwa określany stosunkiem wielkości potencjału obronnego jakim ono dysponuje do skali zagrożeń²⁷.

Można więc stwierdzić, że w przeszłości dominacja wojen jako źródła zagrożeń i irieszczęść dla narodów kształtowała właśnie takie dwie podstawowe | rlaszczyzny bezpieczeństwa: militarną i polityczną, a także często praw-n.| ’^H. Niestety, takie wąskie postrzeganie może już nie samego bezpieczeń-

^J1 li, I luliZ.uk, J. Popiuk-Rysińska (red.), Państwo..., op. cit., s. 100.

^1,1 li. J, Moroz, w: Leksykon politologii, Wrocław 1997, s. 35.

” Według amerykańskich autorów M. Berkowitza, P. G. Brock (red.), American National Security..., New York 1965, s. X, cyt. za: Polityka zagraniczna państwa, op. cit., s. 66.

" Dictionary ot Military and Associates Terms, Washington 1987, s. 242, w: Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, Warszawa 2002, s. 16.

²¹ Słownik podstawowych pojęć dotyczących bezpieczeństwa państwa, Warszawa 1994, s. 6. ^!l‘ Por. li. Ualiżak, J. Popiuk-Rysińska (red.), Państwo..., op. cit., s. 98.

stwa, ale obrony narodowej, bądź tzw. obronności, funkcjonuje dalej nie tylko w świadomości polityków i wojskowych, ale nawet w koncepcjach strategicznych²⁹.

Przechodząc do współczesnego postrzegania i określania bezpieczeństwa narodowego można stwierdzić, że powszechnie uznaje się tendencję do jego przedmiotowego poszerzania o nowe płaszczyzny: ekonomiczną, naukowo -techniczną, ideologiczną, kulturową, społeczną i ekologiczną. Wyrazem tego jestm.in. „Koncepcja Strategiczna Sojuszu” (1999 r.), w której stwierdza się, że ważnym elementem Sojuszu jest szerokie podejście do problematyki bezpieczeństwa, zgodnie z którym czynniki polityczne, gospodarcze, spo łeczne i środowiskowe odgrywają ogromne znaczenie, uzupełniając nu ja ko niezmiennie ważny wymiar obronny.

Istota szerokiego postrzegania bezpieczeństwa narodowego sprowadź.i su; do tworzenia, oprócz przetrwania, warunków zapewnienia pomyślności uau > dów oraz zapewnienia swobód rozwojowych. Stanowi to wyraz postępu ui/ woju cywilizacyjnego narodów oraz dążenia do życia w dobrobycie

Równocześnie z poszerzeniem zakresu przedmiotowej',!> i insi ępi 11 c pos ze rżenie przestrzennego postrzegania bezpieczeństwa, a więc loziiniienie. że na stan bezpieczeństwa jednostek, społeczności lokalnych i nami lów coraz s/c rzej wpływają wydarzenia nie tylko w ich najbliższym oloc/euiu. nic także w regionie, na kontynencie, a nawet na całym globie.

W ślad za tym, dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego konieczne jest współuczestnictwo i współdziałanie państw w kształtowaniu koizyslnych wa-runkówbezpieczeństwa poza swoimi granicami ot az koi ilynci lian ii Innymi słowy wzrasta ranga bezpieczeństwa międzynarodowego, i >kic lanego przez „Raport Sekretarza Generalnego ON/, z I9K5 i ” jako suma i rezultat bezpieczeństwa każdego oddzielnie i wszystkich państw e. lonkowskicli społeczności międzynarodowej³⁰. Jednakże powszci linie uznaje się, że żywotne in teresy narodowe mają przewagę pomni mterezamt mięt/, ynarodowego bezpieczeństwa i pokoju" Według I. Stańczyku jest to .rozumiała, gdyż pierwszoplanowym celem państw i narodów fest zapewnienie bezpieczeństwa przede. wszystkim sobie Ot ywisla jest ponadto odpowiedzialność rządów wobec własnych społeczeństw, nie zaś wobec społeczności międzynarodowej (można nawet postawie te ę. ze to właśnie dla zagwarantowania bezpieczeństwa ludzkości powstawały państwa)ⁿ.

l‘or. /.mlonloia polilykl I synlomi iilunniieyo piii'utlwu |esl przeciwdziałanie „polilyczno-mlllliunyin /.ugroZciilnin ", Slmiogłii liu/pio /uńtilwii narodowego Kg Warszawa 2003. leksykon politologii, Wrocław l‘W7,s ls ¹¹J. Siuńczyk, Współczesne..., op. cli,, s 23, lainże odnośne iródln ¹¹ Tumie, h. 24.