CCF20111206018 (Kopiowanie)

wychowawczej coraz szerzej wykorzystywano radio, w tym miejscowe radiowęzły oraz specjalnie przygotowywane filmy. Dużą operatywność przejawiała prasa wojskowa oraz wydawnictwa książkowe o tematyce wojskowej. Intensywnym oddziaływaniem wychowawczym objęto żołnierzy rezerwy powoływanych na ćwiczenia lub mobilizowanych w okresie bezpośredniego zagrożenia wojennego.

W drugiej połowie lat trzydziestych w ramach koncepcji powszechnej obrony państwa przygotowaniem wojskowym i to sformalizowanym organizacyjnie obejmowano coraz więcej ważnych dla funkcjonowania kraju służb. Powołano m.in. Kolejowe Przysposobienie Wojskowe, nałożono zadania obronne na Policję Państwową, która na wypadek wojny wydzielała część sił do tworzenia formacji Wojskowa Służba Ochrony Państwa, przysposobieniem wojskowym objęto służbę leśną, a także służby podległe Ministerstwu Poczt i Telegrafów.

Wychowanie obronne w II Rzeczypospolitej traktowane niekiedy szerzej jako wychowanie wojskowe, przechodziło różne fazy. Po zakończeniu walk o granice państwa zainteresowanie społeczeństwa, po części także władz państwowych i wojska, popularyzowaniem edukacji obronnej wyraźnie osłabło. Ciężar odpowiedzialności za upowszechnianie tej wiedzy wzięły na siebie organizacje paramilitarne i społeczne, głównie organizacje kombatanckie i zrzeszające rezerwistów.

W latach 1926-1935 nastąpiło wyraźne zainteresowanie ze strony władz i wojska - za sprawą Piłsudskiego - przysposobieniem wojskowym młodzieży przedpoborowej.

Wzrastające po 1935 r. zagrożenie wojenne spowodowało duże zainteresowanie władz, zwłaszcza wojska, edukacją wojskowąjak najszerszych kręgów społeczeństwa. Wojsko zaczęło odgrywać decydującą rolę nie tylko w koordynowaniu, ale i prowadzeniu tej działalności. Marszałek Rydz-Śmi-gły starał się to wykorzystać do utworzenia OZN powstającego na bazie konsolidacji społeczeństwa w obliczu wzrastającego zagrożenia wojennego.

Pomimo braku jednolitej koncepcji co do form i metod wychowania obronnego społeczeństwa, popełnianych błędów i różnych ograniczeń uznać można, iż dokonano znaczącego postępu w przygotowaniu obronnym społeczeństwa. Wiele zawdzięczać należy społecznej inicjatywie i działalności na rzecz kształtowania postaw obronnych, zwłaszcza świadomego zainteresowania społeczeństwa obronnością kraju, w tym dużym zapotrzebowaniem na uzupełnianie wiedzy obronnej.

Rozdział III Piotr ROZWADOWSKI

PRACA WYCHOWAWCZA I SZKOLENIOWA W II RP

1. Przysposobienie wojskowe i wychowanie fizyczne młodzieży przedpoborowej

Funkcjonowanie PU WFiPW - instytucji łączącej w spójny system wychowawczy wysiłki władz wojskowych, administracji państwowej i samorządowej oraz organizacji społecznych jest przykładem zastosowania efektywnych rozwiązań organizacyjnych. Równie istotne z dzisiejszego punktu widzenia jest znalezienie odpowiedzi, w jaki sposób szkolono uczestników pw, jak rozbudzano patriotyzm, budzono świadomość obywatelską, skłaniano do udziału w zajęciach, obchodach świąt i rocznic. Przysposobienie wojskowe służyło zatem „wychowaniu, wzmocnieniu, wpojeniu, rozwinięciu i uszlachetnieniu poczucia obowiązku obywatelskiego” (i oczywiście poznaniu bądź utrwalaniu umiejętności wojskowych obywateli) - a były to cele bliskie piłsudczykom i kręgom z nimi sympatyzującym, wyznającym podobne wartości¹. Władze państwa polskiego, dzięki systemowi przysposobienia wojskowego, mogły w znaczący sposób wpływać na przebieg szkolenia i określić cele oraz zadania, których realizatorami stawały się szkoły wszystkich szczebli, organizacje i stowarzyszenia paramilitarne oraz wojsko. Dostrzeżono i wykorzystano zatem szansę stworzenia takiego systemu organizacyjnego, który z jednej strony gwarantował dobrowolny charakter uczestnictwa w przysposobieniu wojskowym, a z drugiej gwarantował władzom Rzeczypospolitej wpływ i kontrolę powszechnego przygotowania obronnego społeczeństwa. Opisywane działania pozwalały ponadto,

51

1

Wacław Sieroszewski, Żołnierz obywatel, „Strzelec”, nr 1,1921 r.