CCF20120108013

Yi czasownikach typu ko££, kopać spółgłoski wargowe twarde wy-stepujące w temacie czasu przeszłego wymieniają się na miękkie, np₀; yam-a- s uam~. skrob-a- s skrojS-

Hatomiast spółgłoski zębowe w takich czasownikach wymieniają się na. funkcjonalnie miękkie, np„ pis-a- ; pig-e itd.

Wymianę spółgłosek twardych na miękin.© powodują również liczne przyrostki rzeczownikowe. Oto wybrane przykłady:

-J_c~ s ślep- ; * śleć-#c„ uakom- : *uakom~#c —ic-a_ ; koz- ; koź-:'.c-a -idu-o ; romans- 5 romanś-idyt-o -ik- ; flet- i fleć^ik, kran- ; krań-ik -in;:;a : bab- ; b.ąó-in-a. student- ; studenć-iri-B ^: malin- s maliń-isk-o • Kraków- ; krakoy-ańfin

Alternacja spółgłosek twardych do miękkich towarzyszy również licznym przyrostkom przymiotnikowym, por. np.;

-an-i ; glin- :: gliń-an-i, yat- ; vać-an~i ~Pi'i~i s tray- ; tray-ast-i, fors- • s forś-ast-i -ist-i s kfat- ; Icf&ć-iat-i, żelsz- s zelaź-ist-i -uxn~i ; śjy- ; śjy-um-i. sin- s śiń-um-i Alternacja spółgłosek twardych do miękkich towarzyszy również zmianie paradygmatu, dzięki której tworzy się rzeczowniki nijakie od wyrażeń przyimkowych, np.;

bez roboti s bezroboć-e. psed zimo ; psedźim-e . ......

oraz przymiotniki odrzec z cwnikowe, por.i

bab- ; bań-i, o pat- ; opać--i, ko z- ; koź-x, mńix- mńi ś-i Wymiana spółgłosek twardych na miękkie zachodzi zawsze przed morfemem -e_ tworzącym przysłówki, np.; iffito- ; ytadń-e, og|'it- ; opfić-e

Alternację taką notujemy również w czasownikach odrzeezownikowych i cdprzymiotnikowych na -s-ć_t -i-c. por.;

harbat- ; garbać-e-ć. baran- : barań-e-ć skomp- ; slcomp-i-ć, kapris- , : kapria-i-ó Ka uwagę zasługuje fakt, że przed niektórymi mo.rieniami alternacja spółgłosek twardych do miękkich bywa takultatywna, tzn. w pewnych fermach może zachodzić, w innych nie. X tak np. przyrostkom -aź-zwykle towarzyszy taka alternacja, np.':

taśm- ; taśm-az. beton- : betoń-az. koóet- ; kobeć-aż Eiekiedy.jednak wymiana taka nie zachodzi, por.: kram- : kram-az. mpin- : muin-aź itd.

Podobnie przyrostek -ak-:

skorup- s skorup-ak. cfan- : cfań-ak,. zud- : zną-ate ale temp- S jjemp-ak, pi a- : pie-ak Dalej -ist-a:    -

flet- ' fleć-ist-a. brigad- : brigag-ist-a ale esperant- s esperant-ist-a. Kor?id- ; norvid-ist-B

5akże przed niektórymi przyrostkami przymiotnikowymi alternacja taka bywa fakultatywna, por.:

~frn~.i : mroź- : mroź-n-1, la a- s leś-n-i, ale wyjątkowo zelaz- s żelaz-n-i

-at-i s pas- $ paś-at-i, ale vos- : vos-at-i .§ 35. Zasięg alternacji t s ś i d : ś_ jest bardzo niewielki. Zachodzi ona tylko przed przyrostkiem bezokolicznika -ć_, np. s plot- : plei-ć, Tod- i reś-ć oraz przed przyrostkiem rzeczownikowym -js, por.: napad-a-ć s naęaś^ó

§36. Spółgłoski dziąsłowe s_, ii wymieniają się na ji, _ź przed końcówką -i mianownika 1. mnogiej rodzaju maskoosobowego przymiotników i zaimków', np.:    ■ ,

gaś- : naś-_i, ges- : gea^i

,35