CCF20130410006

Odtąd więc język nie jest już swobodny, czas bowiem pozwoli siłom społecznym na rozwinięcie skutków swego działania na niego i tym samym dochodzimy do zasady ciągłości, która anuluje wolność. Lecz ciągłość z konieczności zakłada zmianę, mniej lub bardziej wyraźno przesunięcie wzajemnych związków.

JĘZYKOZNAWSTWO STATYCZNE I JĘZYKOZNAWSTWO EWOLUCYJNE

TKICH NAUK

§ 1. WEWNĘTRZNA DWOISTOŚĆ WSZ OPERUJĄCYCH WARTOŚCIAMI

Bardzo niewielu językoznawców uświadamia sojde, że wpływ czynnika czasu stwarza językoznawstwu trudności szczególnego rodzaju oraz żo ukazuje tej nauce dwie drogi zupełnie rozbieżne.    /

Większość nauk nie zna tej podstawowej /dwoistości; czas nie wywołuje tam żadnych szczególnych skutków. Astronomia stwierdziła, że gwiazdy ulegają poważnym zmianom, nie musiała jednak żutego powodu rozpaść się na dwie odrębne dyscypliny. Przedmiotem geologii są w znacznej mierze kolejne etapy; gdy jednak ma się ona zająć określonymi stanami ziemi, nie czyni z tego radykalnie odmiennego przedmiotu badani Istnieje opisowa nauka prawa i historia prawa; nikt ich sobie nie przeciwstawia. Polityczna historia państw porusza się całkowicie w czasie; jeśli jednali historyk ukazuje obraz jednej epoki, nie odnosimy wrażenia, że wychodzi on poza historię.'! wzajemnie nauka o instytucjach politycznych jest z gruntu opisowa, może Jednak doskonale przy nadarzającej się okazji zająć się zagadnieniem historycznym bez naruszenia swej

\

j ednolitości.

Przeciwnie, dwoistość, o której mówimy, narzuca się już kategoi-ycznie naukom ekonomicznym- W nich, odmiennie od tego, co się działo w poprzednich przypadkach, ekonomia polityczna i historia ekonomii stanowią dwie dyscypliny, wyraźnie oddzielone w obrębie tej samej nauki; niedawno wydane prace z tych dziedzin ulcazują/wyraźnie owo rozróżnienie. Postępując w ten sposób, jesteśmy posłuszni, nie zdając sobie dobrze z tego sprawy, wewnętrznej konieczności; otóż podobna konieczność zmusza nas do rozbicia językoznawstwa na dwie części, z których każda kieruje się swymi własnymi zasadami. Tu bowiem podobnie Jak w ekonomii politycznej^x, stajemy wobec pojęcia wartości ¹ Ten ustęp dowodzi, że de Saussure śledził uważnie nie tylko dyskusję socjologiczną między Durkheimem a Tardem, ale także spory toczone między zwolennikami „szkoły historycznej" i „szkoły teoretycznej” w ekonomii politycznej. Te ostatnie rozgorzały zwłaszcza po zaatakowaniu w 1883 r. przez Carla Mengera (Unterduchungen uber die Metliode der Social-wiesenschaflem und der Politischen Oekonomie insbesondere, Leipzig 1883) szkoły historycznej, na której czele stal Gustay yon Schmoller, zob. de Mauro, s. 450-451, przyp. 165.

103