CCF20140127014 (4)

ROZDZIAŁ CZWARTY

Samobójstwo altruistyczne¹

W życiu nic nie jest dobre w nadmiarze. Cecha biologiczna może spełnić swoje cele, pod warunkiem, że nie przekroczy pewnych granic. Zasada ta dotyczy także zjawisk

¹ Literatura

Stelnmetz, Sebald Rudolf, Sulcldc Amony Prlmltiue People.s, „American Anlhropoloęjisl", styczeń 1094.

Waltz, Theodor, Anthropolofjle dar naturuoctker, T. Flclscher, Lcipzlg 1864.

Waltz, Theodor, Sulcldcs dans las urmćcs, „Journal dc la Socićlć dc Sla-tislique" 1874, s. 250.

Millar, Stallstlc of Flllltary Sulcldc, „Journal of the Statistical Socicly", London, czerwiec 1874.

Mesnier, Jacques-Elie, Du sulcldc dans 1'armóe. tilude statlstlque, ćllolo-glqueet prophylaclU/ue, Drouln, Farls 1881.

Rournel, Albert, Da la crlmtnaltlć cn France cl en llalla, ćlude mćdlco--Ićyale, J.-B. Balllićre et fils, Farls 1884, s. 83 I nast.

Koth, Ole Sclbstmord In der K. u A. Armee In den Jahren 1873-1880, „Stallsllschc Monatschrlfl" 1892.

Rosenfeld, Die Sclbstmord in der Preusslschen Armee, „Mililarwochen-blatt" 1894, 3es Bethelf.

Rosenfeld, Der Sclbstmord l der K. u. K. oeslcrretschlschen lleere, „Deutsche Worte" 1893.

Aniony, Suicide dans 1'armće allemande, „ Arch. de Med. et de Phar. Milita-ire", Paris 1895.

spotćcznych. Jeżeli, jak to zaobserwowaliśmy, nadmierna indywidualizacja prowadzi do samobójstwa, takie same skutki wywołuje niedostateczna indywidualizacja. Kiedy czlowiekjest oderwany od spoloezeńsl wa, łatwo skłania się ku .samobójstwu, ale zabija się również, gdy jest z nim zbyt mocno powiązany.

I

Niektórzy autorzy twierdzą¹, że samobójstwo byto nieznane w społeczeństwach niższych. Sformułowane to nie jest jednak ścisłe. To prawda, nie wydaje się, aby samobójstwo egoistyczne, którego strukturę opisaliśmy, występowało tam często. W społeczeństwach pierwotnych miało miejsce jednak samobójstwo innego typu, i to w stanie endemicznym.

fW książce De causis contemplae mortis a Danis Bartho-iin pisze, że wojownicy duńscy uważali za hańbę śmierć w łożu, ze starości lub z powodu choroby i zabyali się, aby uniknąć niesławy. Gotowie myśleli podobnie — uważali że ci, którzy umierają śmiercią naturalną, będą wiecznie marnieć w jamach pełnych jadowitych zwierząt². Na granicy ziem Wizygotów znajdowała się wysoka skała, zwana Skalą Przodków, z której rzucali się starcy znużeni życiem. Podobny obyczaj obserwuje się u Traków, Heru-lów itd. Syłwiusz Italus mówi o hiszpańskich Celtach: „To naród rozrzutnie przelewający swoją krew i bardzo skłonny do przyspieszenia śmierci. Kiedy tylko Celt przekroczy lata rozkwitu sil, niecierpliwie znosi bieg czasu i gardzi poznaniem starości; kres jego losu znajd ąje się w jego rękach"³. Dlatego uważali oni, że rozkosze czekają tych, którzy zadali sobie śmierć, a straszne czeluście

1

Oeltingen, Alcxandcr von, Dle Moralstaltstik In Ihrerliedeulung furelnc Soclalcthlk, A. Deichert, Erlangen 1882, s. 762.

2

Cyt. za Brierre de Boismont, Alexandre-Jacques-Pranęois, Du suicidc cl dc la fotlc-suiclde, consldćrćs dans leurs rapporls aucc la statistique, la mćdecine et la phitosophie. Q. Bailliere, Paris 1865, 2 wyd., s. 23.

3

Silvius Italicus, Caius, La guerre punlque, texte ćtabli et trąd. par Pierre Miniconi et Oeorge Devellet, t. 1, s. 225 i nast.