CCI00079

Wspominano już, że parlament może upoważnić rząd do wydawania dekretów z mocą ustawy. W przypadkach wyjątkowej konieczności rząd może wydać rozporządzenie z mocą ustawy, z tym jednak, że jest on zobowiązany przedstawić je izbom tego samego dnia w celu przekształcenia w ustawę. Jeśli nie nastąpi to w ciągu 60 dni, wówczas dany akt prawny traci moc.

Drugi obszar działalności parlamentu obejmuje kontrolę nad działalnością rządu i wytyczanie kierunku polityki państwa. Z uwagi na to, że obie sfery działalności wiążą się blisko ze sobą, można je scharakteryzować łącznie.

Działalność kontrolna nad rządem obejmuje dwie sfery - polityczno-administracyjną i finansową. Realizacji tej funkcji służą różnorodne instytucje, jak: rozpatrywanie sprawozdań z realizacji budżetu, debata nad polityką rządu, która może być połączona z rozpatrywaniem wniosku o udzielenie rządowi wotum zaufania, bądź też ze zgłoszonym przez opozycję wnioskiem o wyrażenie wotum nieufności, wreszcie interpelacje i zapytania. Wymienione formy podejmowane są w toku plenarnych obrad parlamentu; ważną rolę w omawianej dziedzinie odgrywają także komisje, choć nie jest to rola tak samodzielna jak w przypadku ustawodawstwa. Bardzo istotną rolę spełniają komisje śledcze, powoływane do przeprowadzenia dochodzenia w sprawach stanowiących interes publiczny.

Artykuł 94 Konstytucji stwierdza, że rząd winien cieszyć się zaufaniem izb. Każda z nich wyraża to zaufanie wobec rządu, przegłosowując wniosek o wotum zaufania. Jest jednakże osobliwością przyjęte w art. 94 rozwiązanie, że „głosowanie przeciwko jakiemuś wnioskowi rządowemu przez jedną lub obie izby nie pociąga za sobą konieczności dymisji rządu”.

Wyrazem dezaprobaty parlamentu dla rządu może być uchwalenie wniosku o wotum nieufności. Z wnioskiem takim występuje opozycja, przy czym dla swej ważności musi on uzyskać poparcie, wyrażone w podpisach, co najmniej jednej dziesiątej składu izby i może być poddany pod głosowanie dopiero po upływie trzech dni od daty złożenia. Omówione formy kontroli związane są z odpowiedzialnością polityczną rządu lub poszczególnych ministrów. Jest także przewidziana odpowiedzialność konstytucyjna ministrów przed Trybunałem Konstytucyjnym (art. 135 ust. 6).

Ważnym elementem kontroli działalności rządu jest wpływ parlamentu na kształt budżetu państwa, a także rozpatrywanie rocznych sprawozdań rządu z sytuacji gospodarczej państwa.

Bieżącą politykę rządu parlament kontroluje, korzystając z instytucji interpelacji i zapytań, a także przy pomocy komisji śledczych. Zapytania to żądanie od rządu wyjaśnienia określonej sytuacji, zdarzenia lub informacji. Rodzi ono po stronie zapytanego (rządu lub ministra) obowiązek udzielenia odpowiedzi. Interpelacja stanowi bardziej pogłębioną formę kontroli, może ona powodować przeprowadzenie debaty nad wycinkiem polityki rządu lub całokształtem jego działalności. W konsekwencji może ona doprowadzić do postawienia kwestii zaufania lub wniosku o wotum nieufności.

84