CCI00098

na płeć, urodzenie, rasę, język, ojczyznę, pochodzenie, wyznanie, poglądy religijne i polityczne.

Do zasadniczych wartości ustawodawca konstytucyjny zalicza klasyczne wolności obywatelskie - wolność wyznania, sumienia, przekonań religijnych i światopoglądowych (art. 4), prawo do swobodnego wypowiadania się i rozpowszechniania swych poglądów, wolność prasy oraz wolność informacji za pośrednictwem radia i filmu, z czym połączony jest konstytucyjny zakaz cenzury (art. 5). Sztuka i nauka, badania naukowe i nauczanie są wolne. Ich wolność ograniczona jest obowiązkiem wierności wobec konstytucji. W art. 8 zagwarantowana jest wolność zgromadzeń oraz prawo zakładania związków i stowarzyszeń. Tworzenie organizacji godzących w istniejący porządek prawny oraz ideę porozumienia międzynarodowego jest zakazane (art. 4). Konstytucja gwarantuje też tajemnicę poczty i telekomunikacji (art. 10), nienaruszalność mieszkania (art. 1) oraz prawo petycji.

Stosunkowo nieliczne są prawa socjalne. Konstytucja wymienia szczególną ochronę małżeństwa i rodziny, ochronę i opiekę ze strony ogółu nad dziećmi, gwarantuje równouprawnienie dzieci zrodzonych poza małżeństwem (art. 6). Nie ustanawia natomiast prawa do pracy, formułując jedynie zasadę swobodnego wyboru zawodu, miejsca pracy i zakładu szkolenia oraz wprowadza konstytucyjny zakaz pracy przymusowej (poza obowiązkiem świadczeń publicznych

1    sądowym orzeczeniem kary pozbawienia wolności - art. 12). Pod szczególną ochroną ustawodawcy konstytucyjnego znalazło się prawo własności. W związku z koncepcją prawa socjalnego pozostaje natomiast postanowienie art. 14, pkt

2    Konstytucji, które stanowić może uzasadnienie dla interwencjonizmu państwowego - „[...] własność zobowiązuje. Używanie własności winno służyć dobru ogólnemu”.

Zgodnie z liberalną koncepcją pozycji jednostki w państwie Konstytucja RFN nie reguluje - poza powszechnie przyjętymi w każdym państwie powinnościami prawa i obrony ojczyzny - obowiązków obywatelskich. Zgodnie z art. ł2a mężczyźni po ukończeniu osiemnastego roku życia mogą być zobowiązani do służby wojskowej w siłach zbrojnych, w Związkach Straży Granicznej lub ednostce obrony cywilnej. Obowiązek obrony ojczyzny nie może jednakże wchodzić w kolizję z wolnością sumienia, której gwarancję w tym przedmiocie stanowi art. 4, pkt 3 - nikt nie może być zmuszony do udziału w wojnie z bronią w ręku wbrew swemu sumieniu. W takim przypadku obowiązek wojskowy może być wykonany w tzw. służbie zastępczej.

Na straży przestrzegania praw wolności stoją sądy ze Związkowym Trybunałem Konstytucyjnym na czele, do którego kompetencji należy m.in. prowadzenie na wniosek pokrzywdzonego postępowania w przypadku naruszenia przez władzę państwową praw podmiotowych lub innych praw z nich wynikają-cyeh. Wspomnieć też należy, iż większość praw i wolności może zostać zawieszonych w przypadku wprowadzenia stanu wyjątkowego lub wojennego.

103