CCI00176

to jednak do zacierania konstytucyjnych ról: ustawodawstwa i jego wykonywania. Podnoszą się więc głosy, aby Kongres delegował mniej i przy użyciu precyzyjnych upoważnień.

3. PRAWODAWSTWO PREZYDENTA

Prezydent dysponuje dwoma formami aktów prawnych: rozporządzeniami wykonawczymi (executive orders) i proklamacjami (proclamations). Wobec niewielkich różnic tych aktów można omówić je łącznie.

Ogólną liczbę omawianych aktów można obecnie szacować na kilkanaście tysięcy. Po II wojnie światowej zmalała wprawdzie liczba wydawanych rozporządzeń i proklamacji, jednak w coraz większym stopniu ingerują one w funkcjonowanie aparatu administracji i dotyczą adresatów spoza aparatu państwowego. Omawiane akty powołują najczęściej jako podstawy do ich wydania akty wyższego rzędu (ok. 70% ustawę, 12% ustawę i konstytucję i 14% wyłącznie konstytucję).¹ Jak wynika z analizy treści tych podstaw, ich powołanie jest często zwykłą formalnością - nie sposób doszukać się faktycznego związku między aktem prezydenta a treścią upoważnienia.

W tej sytuacji nader ważkie konsekwencje pociąga za sobą swoboda normowania przez prezydentów wielu zagadnień w sytuacjach wyjątkowych: wojen i zagrożenia bezpieczeństwa narodowego. Jak obliczono, prezydenci Roosevelt, Truman i Nixon dysponowali ok. 470 uprawnieniami nadzwyczajnymi, które ujęte łącznie dawały wystarczające kompetencje w kierowaniu częścią spraw państwa bez odwołania się do konstytucyjnych procedur i gwarancji. Ocena tego stanu rzeczy przez sądy jest nader liberalna i oznacza faktyczne uznanie nieformalnego podziału tworzenia prawa przez Kongres i prezydenta.

Rozpatrując moc prawną aktów prawnych prezydenta, należy uznać, że mimo ustalania w nich samodzielnie zasad polityki w danej dziedzinie czy uzupełniania ustaw nie mogą być one sprzeczne z ustawami Kongresu, czego naturalną konsekwencją jest praktyka zmiany i uchylenia rozporządzeń prezydenta przez akty Kongresu.

Reasumując, można stwierdzić, że akty normatywne prezydenta są niekwestionowanym źródłem prawa, gdy mieszczą się w choćby ogólnie nakreślonych jego kompetencjach, nie naruszają postanowień aktów Kongresu i konstytucyjnie chronionych wolności obywateli.

182

1

Dane cyt. za G. Schramm, Politics of Executive Orders, Ph. D. disseration 1979, Washington Univ. Library. Na podobne proporcje wskazuje analiza podstaw prawnych aktów prezydenta podjętych w okresie 1912-1991 - Presideticil Proclamation and Executive Orders, Office of Fede-ral Register, Washington 1992.