Wif
Zwrócenie uwagi na charakter, styl i tryb Aycia jcsl często niezbędne ^ hmlnnlach nad hnircnimni układu krąAcnia. chorobą wrzodową. płuc ilp. W inlcq¥c(acjl związków mroliy z zawodem nalcly pamiętać, Ac. częstość występowania choroby nic musi być wsie spowodowana wylstcznic zwiększonym ryzykiem zachorowania w danej grupie •wodo wej. Na opisywaną częstość wysterowania clwroby w poszczególnych grupach m-odowych “wpływać mogą Ict następujące okoliczności:
•I) slnplrri wykrywalności I 7glusziitni).<cl choroby mol.* być lepszy’w niektórych uparli Townilowycli (np. u lekarzy) nlA w Innych zinrnduch;
,1) podjęci* określonego zawodu bywn czusnml uznleAiiIiine or| wieku, pici I Innych ynniknw ni* związanych z wlęksrypi ryzykiem zawodowym;
IM wykonywani* ilnnegn 7uwmlu mol* Uyć iiwnrunkuwtme rlohrym stanem zdrowia wiotcy, górnicy lip.); • ’ ' .
*4) w niektórych grupncli zawrąlowych (np. u pnrllerów) Sion zdrowiu mole być my l nic bęrlr.lc lo wtul* związane ze swnlslym ryzykiem lej grupy zawodowej, • z wyborem lego zawodu przez ludzi ze złym sianem zilrowln;
*51 częstość występowania chnrnby mhAe-znlclcć wreszcie ml przesup'Hnlu prncow-<r’nr z gorszym sluneio zdrowiu z. jednej grupy zawodowej rln drugiej. w klórej mmii w ogóle nie występuje ryzyka znclioriiwnnln nu daną chorobę.
WAnUNKI .*? I' OI. liĆ Z N O -.11YT()VVK. poszukiwanie związków pomiędzy zncliorown-mi a cechami spolcczou-hylowyinl Jcsl niezwykle wnAną częścią' postępowaniu cpide-nlnglczncgo sluZiiccgo formułowani!^ hipriie/. dotyczących prcyczynowośni clmrób? Poić warunków społeczno-było wyelfpic jcsl zhyl dobrze zdcfinlowunc I ol<cjmujc lakic liciMic. jak: zawód, docinki, wnrunkf mieszkaniowe. |tozycjn społeczna ilp. Do pomiaru ndardu S|xjlcczno bylowego stosuje się nlbn pojedyncze elementy lego pojęcia, albo ozy się kompleksowy wskaćiiik obejmujący pewną liczbę zmiennych.
2. ZMIENNOŚĆ WYSTĘPOWANIA CIIORÓIi W CZASIE (ZMIENNOŚĆ CZASOWA)
CzyimikcyKu jcsl dnigą. niezbędną kategorią zmiennych w opisie epidemiologicznym uoby. Nasilenie częstości zochurówaił w‘ krótkim okresie wynika zwykle t nagiego kniecia się populacji z. drobuousłrojntnl bill związknml toksycznymi zawartymi w po-rlr»u, wodzie, pokarmach. Dynamika zachorowań w okresie epidemii jest oczywiście 3S/a. jctcll czynniki szkodliwe są slopniowo I w mnlym nalęAcidu wprowadzane do Jowiska. W chorobach prz.cwlcklych. Jeśli przyjmie się od|x>wicihiio dluZsic jednostki su. tnriZna IcA uzyskać obraz epidemii.
Ojlił zaka/ncj clmiohy'w czasie jełt niezwykle Cennym elementem przy formułowaniu uczy dotyczącej /ródla Infekcji, sposobu transmisji zarazków I idcnlyfikncji podsln-vcj przyczyny clmrohy/Okres, w którym liczba przypadków nnwyMi znchornwarl rkraczu wnrluścl przewidywane rJln rltiuej grupy ludności, nuzysromy okresem .leipicMijmyj
Ryt. 19. Krzywi epidemii nJlytzlii
Epidemię choroby możno zilustrować graficznie ia pomocą krzywej upadulno.<cl. gdzie liczbo przypadków choroby jcsl przedstawiona w zulcżnoitcl od przcdzinlów czasowych, w jakich pojawiają się objawy chorobowe (godziny, dni. tygodnie, miesince).
Z krzywej epidemii można wyznaczyć prawdopodobny. otfS^kspozyCjrćKóryCh nii czynniki chorobotwórcze.. 0k/c(lęnję.,czasu_ckJfKJiyęj.'_^wja_ jiJępjyfikncJę_ żródl3 __ infękcji. Nagły wzrósł zachorownrt. osiągający szczyl epidemiczny w ciągu Jednego luli kilku dni, może wskazywać na izw. [ńijikiowe "YrjliUu 1 lńTekfH'7ń't>.~zakażenie bakteryjne produktów żywnościowych lub zanieczyszczenie nlinosfcry substancjami
chemicznymi). ! ...... ' —
\J ZMIANY DŁUGOFALOWE (SEKUŁAIINE) są zmianami pojawiającymi się w ciągu dluŁszygh„p}:(csów._iwyklc.dziesięcioleci. Źródłem'.lufoy.inńcji oTzmjnmch długookresowych są z reguły statystyki.umieralności. \y.n»nlejs*ym.stopniu statystyki chorobowości, które, jak dotąd. dotyczą prowie wylncznlc choiób zakaźnych lub Innych chorób, podlegających' obowiązkowi rejestracji.
W ocenie zmian długookresowych wainc jest ustalenie, czy są one wynikiem różnic w/wvktywaliió(cl l'I6ŁnożnnwaVnrdiOróbX|P|i«^ —
odbiciem rteciywisjycK r^ję..'Y:3?P0dp)ńu{^/-OÓ inicrprclncji trendów długofalowych wjifnc są lei przcpbralęnła sfruklury populacji. Infcnircłaćja^rcudów-dhigofalowych nic jcsl łatwa również z tego powodu, ieWcI.lgunOWcl krótkiego czasu zmieniają się zasady rozpoznali choroby I terminologia kliniczna. Ponieważ zminny te zachodzą powoli I stopniowo. nic wiadomo, w jakiej mierze zmiany częstości występowania chorób w skali cz.atu można przypisać lepszemu leli rozpoznawaniu. Pewną pomocą w ocenie wpływu zmian w diagnostyce klinicznej na trendy icknlnine może być iiaśT^fiflCi~pbllępówanic: