chalmers0026

28

Indukcjonizm

widywania. Na przykład przyjmując, że metale rozszerzają się pod wpływem temperatury, można wywnioskować, iż tory kolejowe, które nie są podzielone niewielkimi przerwami, ulegną zniekształceniu w gorącym słońcu. Ten typ rozumowania nazywa się rozumowaniem dedukcyjnym. Dedukcja różni się więc od omówionego powyżej rozumowania indukcyjnego.

Badaniem rozumowań dedukcyjnych zajmuje się logika.¹ Nie wyjaśniam tu, czym jest logika, i poprzestaję na zilustrowaniu niektórych tez i cech logiki, istotnych dla naszej analizy.

Oto przykład rozumowania dedukcyjnego:

Przykład pierwszy:

a)    Wszystkie książki filozoficzne są nudne.

b)    Ta książka jest książką filozoficzną.

c)    Ta książka jest nudna.

W rozumowaniu tym zdania (a) i (b) to przesłanki, zaś zdanie (c) jest wnioskiem. Uznaję, iż jest rzeczą oczywistą, że jeżeli (a) i (b) są prawdziwe, to (c) musi być również prawdziwe. Jest rzeczą niemożliwą, aby (c) było fałszywe wówczas, gdy zdania (a) i (b) są prawdziwe. Gdyby bowiem (a) i (b) były prawdziwe, a (c) fałszywe, to wynikłaby stąd sprzeczność. Jest to podstawowa cecha logicznie poprawnego rozumowania dedukcyjnego. Jeżeli przesłanki logicznie poprawnego rozumowania dedukcyjnego są poprawne, jego wniosek musi być prawdziwy. Nieznaczna modyfikacja powyższego przykładu da nam obraz rozumowania dedukcyjnego, które nie jest poprawne.

Przykład drugi:

a)    Wiele książek filozoficznych jest nudnych.

b)    Ta książka jest książką filozoficzną.

c)    Ta książka jest nudna.

W tym przykładzie zdanie (c) nie wynika z konieczności ze zdań

1

Niektórzy twierdzą, że dyscyplina logiki obejmuje również rozumowanie indukcyjne, a zatem, że istnieje logika indukcyjna na równi z dedukcyjną. W tej książce przez logikę rozumiem wyłącznie naukę o rozumowaniu dedukcyjnym.