chalmers0192

194 Prawda, realizm, instrumentalizm

a)    Zdanie lub twierdzenie; «śnieg jest biały», koresponduje z faktami wtedy i tylko wtedy, gdy śnieg jest rzeczywiście biały.

b)    Zdanie lub twierdzenie; «trawa jest czerwona», koresponduje z faktami wtedy i tylko wtedy, gdy trawa jest rzeczywiście czerwona.”³

To mniej więcej wszystko, co Popper ma do zaoferowania w cha-raktrze objaśnienia, co to znaczy, że twierdzenie naukowe jest prawdziwe lub że koresponduje z faktami. Na pozór Popperowskie sformułowania (a) i (b) są oczywiście poprawne i można je uznać jedynie za filozoficzną pedanterię.

Popper bierze swoje przykłady z języka codziennego, zdroworozsądkowego. Popperowskie objaśnienie prawdy zawiera techniczny aparat Tarskiego wzbogacony o zdroworozsądkowe pojęcie prawdy. Jest rzeczą oczywistą, że zdroworozsądkowe pojęcie prawdy posiada jakieś znaczenie i zakres stosowalności, inaczej bowiem nie mielibyśmy tego pojęcia w naszym języku i nie moglibyśmy na przykład odróżniać wypowiedzi prawdziwych od kłamstw. Ponieważ dysponujemy potocznym, sensownym pojęciem prawdy, zdania (a) i (b) Poppera wydają się oczywiste i trywialnie poprawne. Powstaje jednak pytanie, czy zdroworozsądkowe pojęcie prawdy może nadać sens twierdzeniu, że prawda jest celem nauki? Poniżej argumentuję, że nie.

4. KŁOPOTY ZE ZDROWOROZSĄDKOWYM POJĘCIEM PRAWDY

Zanim przejdę do problemów z zastosowaniem w nauce zdroworozsądkowego pojęcia prawdy jako korespondencji z faktami, chciałbym najpierw odeprzeć argument przeciw niemu, który uważam za błędny. Gdy mnie kto zapyta, z czym koresponduje zdanie: „kot wskoczył na płot”, muszę zaproponować jakieś twierdzenie. Odpowiem, że „kot wskoczył na płot” koresponduje z kotem, który wskoczył na płot. Zwolennicy argumentu, o który tu chodzi, odpowiedzieć mogą, że mówiąc tak, nie podałem charakterystyki związku pomiędzy zdaniem i światem, lecz między jednym zdaniem i dru-

³ Ibid., s. 224.