chalmers0196

198

Prawda, realizm, instrumentalizm

wania tych teorii są sobie równoważne w tym sensie, że wszystko, co można powiedzieć i wyjaśnić za pomocą jednego z nich, można również przewidzieć i wyjaśnić za pomocą drugiego.¹ Tego rodzaju równoważne alternatywy, jeżeli istnieją, są powodem zakłopotania dla rzeczników teorii korespondencyjnej. Obrońcy ci muszą na przykład odpowiedzieć na pytanie, czy świat rzeczywiście składa się z pól elektromagnetycznych czy rozchodzących się potencjałów, lecz nie mają żadnych środków na rozstrzygnięcie tej sprawy.

Trzecią trudnością, jaka staje przed zwolennikami teorii korespondencyjnej, jest to, że teorie są dziełem ludzkim, które można zmieniać i rozwijać, podczas gdy zachowanie opisywanego przez nie świata nie może być zmienione. Silniejsze twierdzenia, że celem nauki jest prawda, popadają w konflikt z tym właśnie faktem. Z punktu widzenia korespondencyjnej teorii prawdy, kresem rozwoju pewnej gałęzi nauki byłaby „absolutna lub obiektywna prawda”. Kresem tym byłby jeden, jedyny opis określonego aspektu świata, o który mówi owa dyscyplina. Prawda ta nie byłaby dziełem ludzkim (z wyjątkiem oczywiście słów użytych w celu opisu cech świata). Byłaby podyktowana przez naturę świata, istniejącego zanim badania naukowe w tej dziedzinie w ogóle się rozpoczęły. Nauka, będąca dziełem ludzkim, osiągając tak pojęty kres własnego rozwoju, gwałtownie zmieniłaby swą naturę, przestając być dziełem człowieka i stając się czymś, co nie jest ludzkie. Wydaje mi się to bardzo mało prawdopodobne.

5. POPPER O PRZYBLIŻENIU DO PRAWDY

Istotnym elementem Popperowskiej koncepcji nauki jako poszukiwania prawdy jest uznanie istotności pojęcia przybliżenia do prawdy. Popper, fallibilista, uznaje, że stare teorie, takie jak mechanika Galileusza lub Newtona, są w świetle obecnie obowiązujących teorii fałszywe, oraz twierdzi, że nie wiemy, czy najnowsze teorie na przy-

1

Nie ma tu miejsca na to, aby rozważać, czy podane przeze mnie przykłady rzeczywiście są równoważnymi wersjami tych samych teorii. Gdyby się okazało, że nie istnieją równoważne wersje jakichkolwiek teorii, wówczas moje twierdzenie musiałoby upaść.