Charakterystyka hodowlana drzew leśnych (78)

uJ/Y/nuueiOd.n ąJBUUUJ KU UU^SUA^sąL.! flŁlOa I

Krainy VI), lasu mieszanego wilgotnego (niektóre dzielnice w Krainie I) i boru mieszanego górskiego, a także na podanych wcześniej siedliskach lasów i lasów mieszanych (Zasady hodowli lasu 1988, Trampler i in. 1990).

Na wymienionych siedliskowych typach lasu buk występuje na niżu z sosną i dębem szypułkowym oraz bezszypułkowym, na wyżynach i terenach podgórskich z dębami, jodłą i sosną, w górach z jodłą i świerkiem. Jednogatunkowe drzewostany bukowe na siedlisku lasu górskiego są efektem niewłaściwej gospodarki leśnej. Na niżu mogą występować lite buczyny (buczyna pomorska), niekiedy jednak pojawiają się w nich oba dęby i grab.

Zagrożenia abiotyczne

Mroźne zimy powodują duże szkody w drzewostanach bukowych (fałszywa twardziel, pęknięcia mrozowe). Pączki szczytowe odnowień ulegają często uszkodzeniom w czasie zimy, co powoduje deformacje pędu (rozwidlenia) (Le Tacon 1984, Dupre i in. 1985). Ulega on często zgorzeli słonecznej. Cienka i gładka kora przy nagłym odsłonięciu pni nie zabezpiecza przed porażeniem miazgi przez bezpośrednie i odbite promienie słoneczne.

Drzewostany bukowe rosnące w górach znajdują najkorzystniejsze dla siebie warunki na skłonach północnych.

Wiatry powodują znaczne szkody wśród buków. Śniegołomy i wykroty są częstym zjawiskiem; w tym ostatnim przypadku związane to jest z sercowatym, płytkim systemem korzeniowym, wykształconym szczególnie na glebach ciężkich i wilgotnych (Jaworski 1988). Śnieg powoduje duże szkody, zwłaszcza w młodnikach, młode buki bowiem długo utrzymują suche liście.

Buk jest bardzo wrażliwy na uszkodzenia mechaniczne. Nawet uszkodzenie kory (np. jako efekt ocierania się młodych okazów w młodniku) powoduje powstanie martwicy drewna.

Wrażliwość na zanieczyszczenia przemysłowe

Buk należy do gatunków liściastych względnie odpornych na tlenki azotu, a wrażliwych na fluorowodór (tab. 7 i 16) i bardzo wrażliwych na SO2 i O3 (tab. 6 i 8). Z badań przeprowadzonych przez Gresztę (1983a i b) wynika, że buk zareagował wypadami (33%) już przy 1% ołowiowo-miedziowych pyłów wprowadzonych do gleby, gdy natomiast dąb szypułkowy i olsza czarna dopiero przy 8% (wypady 3,3%). W omawianych warunkach buk pod względem przeżycia ustępował, wśród gatunków liściastych, dębowi szypułkowemu i olszy czarnej, ale przewyższał jawor.

Buk wykazuje stosunkowo małą odporność na pyły kadmowo-ołowiowo-cyn-kowe, dla których próg toksyczności leży poniżej 1% ich dawki, gdy natomiast dla dębu szypułkowego przy dawce około 5%, a dla olszy czarnej przy 1-3% (Greszta 1983 a i b). Pod względem stopnia uszkodzenia w rejonach przemysłowych buk zaliczany jest do najbardziej odpornych gatunków drzew i dlatego