Chemia11

ta została pizedstawiona	na p<Hii/s/r| i \. 1111'
jądro	jądro
izotopu	izotopu
wodoru	helu

Ryc. 3.9. Schemat przemiany [5 dla izotopu wodoru. W przemianie tej jeden z neutro nów traci ładunek ujemny i staje się protonem.

Przykład 1

Uzupełnij równania poniższych przemian, wpisując w miejscu znaków zapytania odpowiednie symbole:

²g]Bi i ? + ?

? — ²²²Rn + tHe

ióS —* 17CI + ?

Rozwiązanie

Podczas bilansowania równań przemian jądrowych należy przestrzegać zasady, aby sumy liczb masowych po obu stronach równania byty sobie równe oraz aby sumy liczb atomowych po obu stronach równania były sobie równe.

²^Bi — ²f{Y\ + ⁴2He ²²8⁶Ra-^ ²²²Rn + ⁴He lóS —> 17CI + er

Każdej przemianie promieniotwórczej towarzyszy emisja dużej ilości energii, między innymi w postaci promieniowania 7. Promieniowanie wysyłane przez jądra podczas przemian promieniotwórczych różni się zdol nością przenikania przez różne substancje. Największą przenikliwość wykazują promienie 7 (zatrzymuje je dopiero gruba warstwa ołowiu lub betonu), a najmniejszą cząstki a (osłonę przed tym promieniowaniem stanowi już kartka papieru). Ze względu na charakter promieniowanie a i /t nazywamy niekiedy promieniowaniem korpuskularnym (tzn. złożonym z cząstek), a promieniowanie 7 falowym.

Działanie biologiczne poszczególnych rodzajów promieniowania zależy od jego i ody,aj u, ilości energii, z jaką zostało wyemitowane i r a,u oddzia Rwania na oiganizm Promieniowanie & jest bardzo mało pi emUiwc i za

i    • v 11 u 111- je waislwa I Lmk i na Monkowej, lak więe d/ialapp

źii'kIlu (iromiiMiiotWóii /f

/cwn;)ti/., praktycznie mr ma dolności uszkadzającej. Jednak im wniknięciu do organi/mu na in/.yklad radu i usytuowaniu się i¹ o w kościach (rad wykazuje podobieństwo do wapnia) promie-

ii    iwanie a i 7 powstające w wyni-I u rozpadu promieniotwórczych nuklidów powoduje zniszczenie komórek szpiku kostnego i diaku /kę. Szacuje się, że dla człowie-ka śmiertelna dawka wynosi kilka imkrogramów radu. Znacznie bardziej przenikliwe jest promieniowanie /3 i działa ono szkodliwie zarówno z zewnątrz, jak i od wewnątrz organizmu, powodując między innymi mutacje genów 1 lioroby nowotworowe.

ity 3.10. Zdolność przenikania promieni iwania jądrowego przez różne osłony

i 3.2. Szybkość przemian promieniotwórczych

Szybkość procesu samorzutnego rozpadu jąder pierwiastków radioaktywnych jest w każdej chwili zależna tylko od liczby zgromadzonych danym miejscu jąder. Im ich więcej, tym szybciej się rozpadają, miarę ubywania jąder promieniotwórczych próbka rozpada się co-i a z wolniej.

Okres połowic/ nego rozpadu t_m określa trwałość piór wiastka promili niotwórczego, jest to czas, w którym roz pada się polo wa /gromad/o nych jąclui

Miarę trwałości promieniotwórczego nuklidu stanowi tak zwany czas połowicznego rozpadu (czas półtrwania). Jest to czas, po którym pozornie połowa początkowej liczby jąder danego nuklidu. Czas ten, ozna-my literą t_l2, jest wielkością stałą, charakterystyczną dla danego pier-i.isika, niezależną od zgromadzonej liczby jąder promieniotwórczych, i przykład nuklid ²y₍jTh charakteryzuje się czasem półtrwania wynoszą-' \ m 24 dni. Znaczy to, że jeśli 2 laboratoria zgromadzą próbki o masie I g i 0,1 g ²;],jTh, wówczas po 24 dniach w jednym z tych laboratoriów poddanie 0,5 g, a w drugim 0,05 g radioaktywnego toru. Można naryso-ać wykres zależnosei ilnsei materiału promieniotwórczego od czasu Iu/ecliowywama p iiiuęla|,n że po każdym czasie pokiwania m/klada ię pnliiwa leg,o 1 o p i/r |iu/iislalo.

111