Chemia2
2

Mn/nu go leż zapisać /.i pomoc;) W/< nu skróconego (l. u w . ni u poi strukturalnego):

Cl I,—CH₂—CM,

Stosuje się także w/ory uproszczone:

powszechny wersję zapisu, w której przyjmuje się, że na końcu każdego wiązania umieszczony jest atom wodoru, dlatego nie zaznacza się go dla uproszczenia rysunku:

I I I

—ę—ę—ę—

najbardziej uproszczoną formę zapisu:

W tej ostatniej wersji zakłada się, że każdy koniec odcinka prostego jest zakończony atomem węgla, a każdy atom węgla połączony jest dodatkowo z odpowiednią liczbą atomów wodoru, których także się nie zaznacza. Należy pamiętać, że każda cząsteczka alkanu tworzy pewną liczbę konformacji.

Przykład 1

Narysuj wzory wszystkich izomerów pentanu C_SH₁₂.

Rozwiązanie

W celu uproszczenia zapisu zastosujemy wzory półstrukturalne.

1    krok. Najprostszym izomerem pentanu jest izomer nierozgałęziony.

CH₃—CH₂—CH,—CH,—CH₃ Można też zapisać wzór tego izomeru w następujący sposób:

CH,—CH,—CH,—CH.    CH,—CH,—CH,    CH,

“    -    I    -    ₍    -    ,    -    ,

ch₃ ch, ch₃    CH₂—CH,—CH,

CH,

Jest to jednak nadal zapis tej samej cząsteczki (to trochę tak, jak ze sznurowadłem, które można położyć na stole w różny sposób, ale dalej jest tym samym sznurowadłem).

2    krok. Z końca łańcucha izomeru liniowego „odrywamy” grupę —CH, i „przyczepiamy” ją do pozostałego liniowego odcinka jako odgałęzienie. Otrzymujemy w ten sposób wzór drugiego izomeru. Na przykład:

( 11,—Cl I, CII.—CH—Cl I,    CH,—CH—CI I,—( 11,

V '    ‘    y    I

. M n można zauważyi, ze cząslee/ka n w/m. c CII, (II, (II CII

i tą samą cząsteczką lylko inaczej ułożoną w przestrzeni.

' ml Ponieważ nic ma innych możliwości umieszczenia pojedynczego od-,■ ,1 icnia, „odrywamy" /. końca cząsteczki następną grupę —CI 1, i „przy-

pumy

ch₃—ch—ch₂—ch₃ ch₃

CII

CHj—C—CH₃

ch₃

i i .teczka pentanu występuje zatem w postaci trzech izomerów.

} i ;i Nazewnictwo alkanów

■ r.lc reguły nazywania związków obowiązują od niedawna. Wcze-ni, | nadawano związkowi nazwę w sposób całkowicie dowolny. Bardzo .10 nazwa związku pochodziła od substancji, w której dany związek i ivlo lub z której najczęściej się go wydzielało. Na przykład kwas \ \, I iclany z oclu nazwano kwasem octowym, a kwas wydzielany przez mi, iw ki kwasem mrówkowym. Bardzo szybko stało się jasne, że taka ,i Mtluość w nazywaniu związków powoduje duży chaos, i już pod ko-„i,i XIX wieku zaczęto wprowadzać zasady nazywania związków, za-no organicznych, jak i nieorganicznych. Zasady nazewnictwa związ-nicorganicznych już poznaliście. Teraz zajmiemy się regułami ,, i, kiwania nazw związkom organicznym. System nazywania związków ■.ulicznych, który stosujemy w tym podręczniku, jest zalecany przez M PAC (International Union of Rurę and Applied Chemistry), czyli Mię-i \narodową Unię Chemii Czystej i Stosowanej.

Nazwa rz-alkan dotyczy zawsze węglowodoru rtierozgalę/io nego.

I towolny węglowodór nasycony, występujący w postaci nierozgałęzio-in ro łańcucha, nosi nazwę „normalnego” alkanu lub n-alkanu, na przy-k lad n butan ma wzór Cl ł₃—CH,—CH₂—CH₃.

Nazwy alkanów normalnych zestawiono w tabeli 2.2 na następnej .lionie.

Icsli z alkanu zostanie usunięty atom wodoru, to powstaje częściowa li ukłuta nosząca nazwę grupy alkilowej. Na przykład w wyniku usunięcia atomu wodom z metanu powstaje grupa metylowa o wzorze Clii, a po usunięciu atomu wodoru z etanu otrzymamy grupę etylową o wzorze

cii, cn,.

V