Choroby wew3177

Impuliscja aftrantni i licznych Iródał, zalalna od wiaiu nauromadlatorów (przada wsiystkim monoaminoargcznych oraz QABA),a takie nauromodulatorów (przada wszystkim nauropaptydów)

i-j

Nturony ptptydtrgłcznt podwzgórza

Komórka efaktorowa w części gruczołowa) przysadki

Hormon | przysadki | Efskty obwodowe J

—— Hyc. 5.35.

Schemat kontroli czynności komórki części gruczołowej przysadki. Bliższe objaśnienia w tekście.

—— ZABURZENIA HORMONALNE

POCHODZENIA POD WZGÓRZO WEGO

Układ dokrewny reaguje na zmiany w środowisku zewnętrznym i wewnętrznym ogranizmu poprzez odpowiednie mechanizmy efektorowe, m.in. modyfikacje regulacyjne układu dokrewnego. Reakcje te zachodzę za pośrednictwem ośrodków podwzgórza. Zmiany morfologiczne i/lub czynnościowe podwzgórza mogę być przyczynę zaburzeń układu dokrewnego, wynikających głównie ze zmienionego wydzielania podwzgórzo-wych hormonów uwalniających hormony części gruczołowej przysadki lub hamujących ich uwalnianie.

Akromegulia pochodzenia podwzgórzowego jest wyrazem zaburzenia czynności podwzgórza - zwiększonego wydzielania somatoliberyny (GRH) lub zmniejszonego wydzielania somatoslatyny (GH-1H). Zmieniona czynność układu dopamincrgicznego podwzgórza może powodować hiperprolaktynemię, występującą także w przebiegu

runicznego us/kodzcniii podwzgórzu (dopamin* liinniift uwHlnmrne prolaktyny} opisano przypadki czynnościowej niewydolności części gruczołowej pr/yućki (pr/ypo* ninajgoej zespół Olińfkicgo-Siminondia lub zespół Shcehana), wynikającej z niedoboru kilku podwzgórzowych hormonów uwalniających.

U chłopców dość często występuje otyłość skojarzona z hipogenitali/mcm przeważnie nie można w takich przypadkach wykryć uchwytnego uszkodzenia pod' wzgórza: określa się je mianem banalnego zespołu tluazczówo-pldowego, W niewielkiej liczbie przypadków można wykazać związek choroby z organicznym uszkodzeniem podwzgórza (np. guzem) i tylko wtedy mówi się o zespoli* BaMóskJego-Mftfłdia (dy.nrophta iidlpmwmltuliĄ, U dzieci ze zmianami organicznymi w ośrodkowym układzie nerwowym (niekoniecznie w podwzgórzu, również np, w przypadkach guza wyszynki) stwierdzano przedwczesne dojrzewanie płciowe, Zespól Cuihinga pochodzenia podwzgórzowegO omówiono na stronie 200,

W przebiegu uszkodzenia podwzgórza występować mogą, oprócz następstw w zakresie układu dokrewnego (moczówka prosta, przedwczesne dojrzewanie płciowe, hipogootdyzm i in.j, objawy ze strony układu autonomicznego, zaburzenia termo-regulacji, zmiana łaknienia (częściej nasilone niż osłabione), otyłość, zmiany odruchu prugnienia, zaburzenia snu, a także zaburzenia psychiczne, Mianem podwzgórzycy (hypolhalamostfi, dkmcephalusis) określa się wiełoobjawowy, bardzo zróżnicowany zespół pochodzenia podwzgórzowego, na który składają się zaburzenia zarówno autonomicznego układu nerwowego, jak i układu dokrewnego,

.1 udlowstręt psychiczny {anorexla nerwsa ghe menialtłi) przypisuje się również zaburzonej czynności podwzgórza (zaburzenie czynności ośrodka pokarmowego?), Niekiedy jednak chore osoby powstrzymują się od jedzenia, mimo zachowanego łaknieniu, co może wskazywać na częściowy udział mechanizmów pochodzenia korowego, i

— CZĘŚĆ NERWOWA PRZYSADKI

Neurony wazopresynergicznc i oksytocynergiczne znajdują się głównie (ale nie wyłącznie) w jądrach nadwzrokowych i przykomorowych (ryc. 5.36). Zwiększenie uwalniania wazopresyny powodują następujące czynniki: zwiększenie ciśnienia osmoty-cznego płynu pozakomórkowego (odwodnienie hipcrtonic/nc, obciążenie chlorkiem sodowym), obniżenie ciśnienia krwi i zmniejszenie objętości krwi krążącej, zaburzenia prężności gazów krwi (hiperkapnia, hipoksja), ból, stres, bodźce seksualne, nudności i wymioty, niektóre leki. Na zmniejszenie uwalniania wazopresyny wpływają: obniżenie osmolalności płynu pozakomórkowego (przewodnienic), zwiększenie ciśnienia tętniczego i zwiększenie objętości krwi krążącej, niektóre rodzaje stresu (działanie obniżonej temperatury otoczenia), etanol, niektóre leki.

Zwiększone uwalnianie oksytocyny powodują: poród, odruch wytrysku mleka, bodźce seksualne, stres, niektóre leki. Zmniejszenie uwalniania oksytocyny występuje pod wpływem niektórych rodzajów stresu (działania obniżonej temperatury otoczenia) oraz niektórych leków.

Receptory błonowe wrażliwe na wazopresynę podzielono na dwa rodzaje: V₍ i V, Receptory nn komórkach mięśni gładkich (m in. pośredniczące w efekcie naczyniowozwęZającym) określono jako V,; mechanizm ich uczynnienia związany jest ze zwiększonym obrotem fosfatydyloinozylolu, co z kolei zmienia stężenie jonów wapnia w cyloplazmie. Receptory pośredniczące w efekcie antydiurctycznym wazopresyny określono jako V}; są one związane z układem cyklazy adcnylano-wej. Receptory Vj mają znaczenie w modulacji przez wazopresynę wydzielania ACTH,

Oksytocyna powoduje skurcz mięśnia macicy w warunkach jego przygotowania hormonalnego (efekt ten zależy od estrogenów), kurczy też komórki mioepiteliatne gruczołu sutkowego,

177

12 ftitofi/jologid