choroszy8

68

bianym. Na przykład podczas obróbki wałka zmianie naddatku odpowiada zmiana średnicy przedmiotu, owalności półfabrykatu - owalność przedmiotu, stożkowatości - stoż-kowatość przedmiotu itd. Im bardziej kształt półfabrykatu jest zbliżony do kształtu przedmiotu obrobionego, tym bardziej równomierne są warstwy zdejmowanego materiału, bardziej równomierne składowe siły skrawania i mniejsze niedokładności.

3.2.2. KINEMATYCZNA NIEDOKŁADNOŚĆ OBRABIARKI

W pewnych przypadkach obróbki, takich jak: nacinanie gwintu czy obróbka obwie-dniowa, np. kół zębatych, zachodzi potrzeba zachowania określonego stosunku prędkości ruchu narzędzia do prędkości ruchu przedmiotu. Uzyskanie dostatecznie dokładnego przełożenia może być w pewnych przypadkach utrudnione. Gdy np. na tokarce z metryczną śrubą pociągową trzeba naciąć gwint calowy lub na odwrót na tokarce z calową śrubą pociągową - gwint metryczny, wówczas stosunek liczby obrotów wrzeciona do liczby obrotów śruby pociągowej zależy również od stosunku cala do milimetra lub jego odwrotności. Ponieważ stosunek cala do milimetra wyraża się liczbą 25,4, przeto w zespole kół zmianowych powinno być koło o 127 zębach (127 = 254/2; 127 jest liczbą pierwszą).

Bardziej charakterystyczny przykład niedokładności kinematycznej obrabiarki dostarcza obróbka na tokarce, z metryczną lub calową śrubą pociągową, gwintów i ślimaków modułowych. Skok linii śrubowej przedmiotu obrabianego jest wtedy iloczynem modułu i liczby n. Stosunek więc liczby obrotów wrzeciona do liczby obrotów śruby pociągowej zależy wówczas od niewymiernej liczby n. Jeśli w komplecie kół zmianowych znajdują się koła o 71 i 113 zębach, to można uzyskać stosunek bardzo bliski liczby n, a mianowicie

= 3,141592 = 3,14159256.

113

Jeżeli natomiast nie dysponuje się kołami zmianowymi o 71 i 113 zębach, to przybliżenie będzie mniej dokładne, np.

13 29

---= 3,141667 — 3,14159256.

4 30

Pewien pogląd o wartościach odchyłek w zależności od stosunku liczby zębów dobranych kół zmianowych podano w tabeli 3.4.

Jeszcze bardziej złożony jest dobór kół zmianowych w czasie obróbki kół zębatych o zębach śrubowych. Na przykład, podczas frezowania obwiedniowego takich uzębień stosunek liczby obrotów narzędzia do liczby obrotów przedmiotu obrabianego może być funkcją nie tylko liczby n, ale i funkcji trygonometrycznej.

Rozważając niedokładność kinematyczną obrabiarki, nie można pominąć niejedno-stajności przełożenia między liczbą obrotów narzędzia i przedmiotu. Niejednostajność ta może być wywołana przede wszystkim mimośrodowością średnic podziałowych uzębień i odchyłkami w kołach zębatych biorących udział w przeniesieniu ruchu.