choroszy45

345

345

Rys. 16.8. Roztaczanie na tokarce: 1 - wytaczak do otworów przelotowych, 2 - wytaczak do otworów nieprzelotowych,

3 - wytaczak hakowy

Roztaczanie wykonuje się na obrabiarkach do toczenia (rys. 16.8). Przedmiot wykonuje wówczas ruch obrotowy, a narzędzie wraz z suportem ruch posuwowy. Wytaczanie przeprowadza się na frezarko-wiertarkach lub wytaczarkach. Narzędzie, umieszczone we wrzecionie lub na tarczy wytaczarki, razem z wrzecionem wykonuje ruch obrotowy. Posuw' otrzymuje albo przedmiot w'raz ze stołem obrabiarki, albo wytaczadło. O wyborze między tokarką a wytaczarką decyduje przede wszystkim kształt i rozmiary przedmiotu oraz wyposażenie warsztatu. Kształt przedmiotu decyduje o tyle, że toczeniem łatwiej jest wykonywać wszelkiego rodzaju rowki i wytoczenia. Natomiast duży i ciężki przedmiot, zwłaszcza o nieregularnym kształcie, wygodniej jest obrabiać na frezarko-wiertarkach, gdyż nie ma potrzeby wprowadzać go w ruch obrotowy.

Roztaczanie lub wytaczanie wstępne stosuje się zarówno do otworów surowych, jak i do otworów już wywierconych lub nawet zgrubnie rozwierconych. Celem wstępnego wytaczania lub roztaczania jest poprawienie nie tylko kształtu, ale - i to może przede wszystkim - położenia otworu.

W produkcji wielko seryjnej i masowej ekonomicznym sposobem powiększania średnicy otworów jest ich pogłębianie lub zgrubne rozwuercanie. Należy zaznaczyć, że zdzieraki, jakich używamy w zgrubnym rozwiercaniu, tak dalece różnią się budową od rozwiertaków wykańczających, że w normach niektórych krajów są zaliczane do po-głębiaczy. Zaletą tych narzędzi jest umożliwienie obróbki otworów o małych średnicach, przy których oprawka nie mogłaby mieć odpowiedniej sztywności. Ważne jest także znoszenie się składowych odporowych siły skrawania, dzięki czemu nie występuje tutaj odginanie się narzędzi. Rozwiercania na ogół nie stosuje się, gdy:

a)    średnica otworu przekracza 80 mm,

b)    stosunek długości do średnicy otworu jest mały,

c)    otwory są ślepe łub mają powierzchnię przerywaną,

d)    materiał jest zbyt twardy lub zbyt miękki.

Podobnie jak w procesie wiercenia, tak i podczas pogłębiania i zgrabnego rozwiercania duże znaczenie ma - ze względu na samoprowadzenie się narzędzi wieloostrzowych w otworze przez fazki kierujące - właściwe prowadzenie narzędzia w chwili rozpoczynania przez nie pracy. W tym celu podczas obróbki otw'orów surowych należy stosować tulejki prowadzące narzędzie albo roztoczyć otwór na długości zapewniającej dostateczne prowadzenie.