CIMG3347 (2)

mnym oknom, francuskie katedry gotyckie $9 jasne i świetliste.

Architektura i konstrukcja owych katedr. to logika i lad, to matematyka, geometria i fizyka zaklęte w kamień. Odzwierciedlają się one dobitnie zarówno tv najdokładniej obliczonym układzie wszystkich członów rzutu poziomego (czyli planu świątyni), jak i w mistrzowskim. precyzyjnym zrównoważeniu piętrzących się nad sobą wszystkich części budowli. Jej zaś fasada z założenia miała stanowić dla średniowiecznych wiernych wielką zajmującą księgę obrazkową o bogatej, pouczającej i symbolicznej treści. Jak stwierdza profesor J. Białostocki, „dekoracyjny program wielkiej francuskiej katedry gotyckiej miał za zadanie ująć całokształt spraw życia ludzkiego w całość i powiązać ją z czasem ujętym w rytm rolni kościelnego”.

Z tego właśnie powodu w rzeźbiarskej dekoracji wspomnianych świątyń, przede wszystkim zaś na ich fasadach, występują cykle kalendarza: dwanaście znaków zodiaku (symboliczne ujęcie życia w dwunastu miesiącach roku) oraz (wanaście wyobrażeń człowieka pracu-ącego w różnych okresach cyklu rocz-?go. W portalach, na tympanonach⁹,

¹ arcłuwoltach¹⁰ mrowi się tłum róż-ch postaci - tłoczą się święci pańscy, ęzenmcy, prorocy oraz personifika-różnych pojęć, cech i zjawisk. Wieś

niacy oddają się różnym pracom rolnym zgodnie ze zmiennością pór roku, fjjjr zofowie, uczeni w piśmie reprezentują różne sztuki i nauki, a znaki zodiaku symbolizują czas, podporządkowany boskiej woli.

I kiedy podziwia się dziś architektonicz- • ne piękno oraz nadzwyczajną konstrukcyjną logikę francuskich katedr gotyckich - mimo woli przychodzą na myśl ich twórcy. Co o nich wiadomo? Jacy właściwie byli? W jaki sposób zdobyli wiedzę oraz kunszt wznoszenia owych wielkich i wspaniałych obiektów? Oto pytania, które nasuwają się niejednemu na widok cudu gotyckiej architektury w Paryżu, Chartres, Amiens czy Reims. Wiadomości o architektach i budowniczych średniowiecza są niestety nader skąpe, w związku z czym bardzo niewiele dziś o nich wiemy. I to nie dlatego, że braknie owych wiadomości w starych kronikach i innych przekazach historycznych. Także i z tego powodu, że działający w wiekach średnich różni twórcy - a wśród nich również architekci i budowniczowie - nie bardzo dbali o rozgłos i sławę własnego imienia.

Bo oto zgodnie z powszechnie w średniowieczu obowiązującymi ideałami życiowymi, wszystko co z racji swojego zawodu robili, miało służyć przede wszystkim celom wyższym, niematerialnym i mistycznym. A więc doskonale-

137