CIMG4130

znania, chociaż w odniesieniu do wielu wirusów o zasadniczym znaczeniu dla patologii człowieka istnieje bogate nagromadzenie obserwacji, bezspornie potwierdzających takie uwarunkowanie oraz jego ekspresję fizjologiczną i patologiczną. A oto poniżej kilka przykładów.

Małpy żyjące w Afryce są o wiele odporniejsze na wirusa żółtej gorączki niż małpy w Indiach, czy też w Ameryce Południowej.

Wsobna linia białych myszy PRI jest bardzo wrażliwa na wirusa mysiego hepatitis, podczas gdy linia CjH jest odporna na tego wirusa. To samo dotyczy komórek makrofagów wyodrębnionych od tych zwierząt i hodowanych irt vitro, a następnie zakażonych tym wirusem. Skrzyżowanie obu linii wykazało dominację genu wrażliwości. Skrzyżowanie wsteczne ujawniło ponowną segregację osobników wrażliwych i opornych, potwierdzając dziedziczenie się tych cech według praw Mendla (ryc. 24 i tab. 15). Analogiczną sytuację stwierdzano z arb o wirusami, stosując powyższe linie zwierząt, z tym że genami dominującymi były wówczas geny odporności.

Wrażliwe    Oporne

F, = potomstwo ze skrzyżowonfa PRI i CjH ł Fj = potomstwo ze skrzyżowano osobrikow F₍

,    BC = potomstwo ze skrzyżowana osobrikow

Ryc. 24. Schemat krzyżowania linii zwierząt i BC ^potomstwo ze skrzyżowano oscbrakow    ¹    .    *

iid    bc, i CjH    wrażliwych i opornych na wirusa.

Tabela 15. Wrażliwość hodowli mysich makrofagów otrzewnowych na wirusa mysiego hepatitis

RNA lub DNA może się dostać na drodze pinocytozy do komórki, która nie ma receptorów dla kwasu nukleinowego. Z drugiej strony np. wirus herpes może wniknąć do komórki, lecz wirion może nie ulec w niej odbiałczeniu. Od różnych więc przyczyn może zależeć zapoczątkowanie cyklu replikacyjnego, a więc i odporność danego organizmu na określone zakażenie wirusowe.

Istotnym czynnikiem w niektórych zakażeniach wirusowych jest wspomniany wcześniej czynnik wieku. Jest to czynnik, który może odgrywać rolę zarówno w aspekcie wrażliwości na wirusa, jak i intensywności klinicznych objawów chorobowych, będących następstwem tego zakażenia. Nie oznacza to jednak, iż można jednoznacznie przyjmować, że w zakażeniach wirusowych dochodzi z wiekiem do podwyższenia lub zmniejszenia wrażliwości na zakażenie wirusowe. Wpływ wieku jest bowiem bardziej złożony i często zwiększona wrażliwość występuje tylko w określonym przedziale wieku.

Poza tym na zjawisko to rzutują również czynniki związane z immunologiczną dojrzałością osobników, odchylenia stanów fizjologicznych organizmu, równocześnie przebiegające procesy patologiczne o odmiennej etiologii, niekoniecznie wirusowej. Prześledźmy tę problematykę na kilku przykładach.

Noworodki mysie są zdecydowanie bardziej wrażliwe na wirusy Coxsackie i togawirusy niż starsze myszy. Okres wrażliwości na wirusy Coxsackie upływa już po dwóch tygodniach od urodzenia. Wirus wprowadzony w późniejszym okresie nie powoduje porażeń i padania zwierząt; można jedynie histopatologicznie obserwować zmiany w mięśniach lub ujawnić obecność replikującego się in vivo wirusa za pomocą metody hodowli narządowej (organowej), założonej z zakażonej tkanki.

Innym przykładem mogą być myszy zakażające się wirusem raka sutka przez mleko matki. Objawy chorobowe ujawniają się dopiero w wieku dojrzałości płciowej.

Komórki fagocytarne układu siateczkowo-śródbłonkowego, a zwłaszcza makrofagi, pochłaniają np. wirusa Herpes simplex. Czynią to zarówno makro-fagi noworodków mysich, jak i myszy dorosłych. Jednak w makrofagach noworodków może dojść do intensywnego namnażania i rozsiewania wirusa w organizmie. Oczywiście zarówno komórki te, jak i inne komórki układu odpornościowego, a przemieszczające się, stanowić mogą również środek transportowy sprzyjający przemieszczaniu i rozprzestrzenianiu zakażenia wirusowego do różnych narządów, jak to już przed laty opisano na modelu wirusa grypy, który pochłonięty przez komórki fagocytarne był przenoszony np. do ośrodkowego układu nerwowego. Dotykamy w ten sposób odrębnego zagadnienia, do którego wrócimy, a mianowicie niekorzystnego działania (niekorzystne dla zakażonego organizmu) rozmaitych, w tym właśnie komórkowych (komórki immunologicznie kompetentne) czynników powszechnie akceptowanych jako czynniki odpornościowe i na ogół funkcje takie w rzeczywistości spełniających.

U nowo narodzonych chomików lub myszy po zakażeniu wirusami onko-gennymi rozwija się wiele nowotworów. Można jednak uzyskać regresję procesu nowotworowego, immunizując takie zwierzęta przez podanie po upływie pewnego czasu (jednego lub dwóch miesięcy) ponownej dawki wirusa.

Dzieci są na ogół bardziej wrażliwe na wirusowe zakażenia niż ludzie dorośli. W początkowym okresie dotyczy to zwłaszcza tych dzieci, które nie otrzymały od matek przeciwciał w okresie płodowym lub w czasie naturalnego karmienia.

125

1

inia myszy CjH jest odporna na wirusa leukozy Grossa, natomiast linia CjtBL jest wrażliwa. Z kolei linia ta jest odporna na zakażenie onkogennym wirusem potyoma.

W Australii wyselekcjonowano króliki odporne na wirusa myksomatozy. W innych krajach króliki są na tego wirusa 100% wrażliwe.

Najczęściej za podstawę genetycznie uwarunkowanej odporności na określone zakażenie wirusowe próbuje się przyjąć brak odpowiednich receptorów na powierzchni komórek. Wiadomo jednak z jednej strony, że izolowany zakaźny