DSC00051

Ro/dzial 2

MODELE ROZWOJU ORGANIZACJI W TEORII I PRAKTYCE ZARZĄDZANIA

2.1. Cykl życia Jako ogólny model rozwoju

Chyba najważniejszą spośród widu funkcji modeli jest funkcja komunikacji. Modefc nie tylko ułatwiają zrozumienie zjawisk trud* nych do wyobrażenia bądź intelektualnego poznania, ale przede wszystkim pozwalają na przedstawienie ich w prostej, komunikatywnej formie.

Modelowanie jest zawsze wynikiem kompromisu między dążeniem do jak najdokładniejszego odwzorowania zjawiska a usiłowaniem jego maksymalnego uproszczenia. Nie spełniają swych funkcji zarówno modele zbyt skomplikowane, jak i te, które nie odzwierciedlają wielu istotnych cech.

Modelowanie zjawiska rozwoju zmierza do jego racjonalizacji. Nie oznacza to jednak pomijania czy pomniejszania znaczenia przypadku. Warto zapamiętać, że przypadek, któremu często przypisuje się moc innowacyjności, może być efektywnie wykorzystany tylko wtedy, gdy wywoływane przez niego zjawiska tą właściwie rozumiane i kojarzone. Teza ta leży u podstaw ..myślenia modelowego", akcentującego rolę modelu w procesie poznania. W efekcie badań powstało wiele teorii i modeli rozwoju. Ujawnione w nieb zależności mogą stanowić ważne, sytuacyjne wyznaczniki procesu zarządzania rozwojem organizacji.

W wielu modelach rozwoju przyjęto zasadę cykhcznośct. Cyklicz-ność jest jedną z najistotniejszych cech otaczającej nas rzeczywistości. Występuje w przyrodzie żywej i nieożywionej. Właściwości charakterystycznych dla cyklu życia można również doszukać się w takich zjawiskach, jak powstawanie i upadek kultur, systemów gospodarczych oraz militarnych.

Pojęcie cykl życia zostało po raz pierwszy wprowadzone w biologii w celu określenia zjawisk zachodzących między narodzinami a śmiercią organizmu. W nauce o zarządzaniu cykl ten najczęściej przedstawiany jest w formie krzywej przypominającej literę „S”, warto jednak pamiętać, że można również nadać jej kształt spirali lub okręgu, co oznacza, że organizacje, w odróżnieniu od organizmów, wielokrotnie odradzając się mogą wracać do swych wcześniejszych faz rozwojowych.

J. H. Jackson i C. P. Morgan [30] podzielili cykl rozwoju systemów społecznych na trzy podstawowe fazy (rys. 8):

•    powstanie i wzrost,

•    stabilizację i dynamiczną równowagę,

•    zmianę lub upadek i rozwiązanie.

równowaga

Rys. 8. Fazy rozwoju systemów społecznych Źródło: [30]

Przyjęcie ..krzywej S" jako modelu rozwoju organizacji wynika z prawa entropii, oznaczającego naturalny proces zmierzania ku schyłkowi i rozpadowi.

Cykl życia jest jednym z najczęściej stosowanych modeli w dziedzinie zarządzania. Służą one do analizowania faz rozwoju wyrobów i Hektorów (przemysłów).

43