DSC00144 (22)

„Występują w jądrach komórkowych, gdzie stanowią podstawowy .materiał,genetyczny w postacj, chromatyny. Również w rybosomach tworzą kompleksy z kwasem rybonukleinowym (RNA).

IJjjikoproteiny^ są. .białkami,.. w,.których .grupą prostetyczną są węglowodany lub aminocukry^ Cukrowce wchodzące w skład gliko-protein to oligosacharydy złożone z kilku reszt monocukru, najczęściej glukozy, mannozy i galaktozy..Glikoprpteiay-tworzą-w wodzie.bardzo .lepkie.roztwory i nie ulegają koagulacji w wyniku ogrzewania.

Są szeroko rozpowszechnione w świecie roślinnym i zwierzęcym, gdzie wchodzą .W,.skład. płynów ustrojowych..Znajdują się, również.na powierzchni, komórki, gdzie są odpowiedzialne., za, rozpoznawanie innych.komórek lub substancji (hormony, .toksyny, wirusy, bakterie,, komórki nowotworowe). Najnowsze badania sugerują, że komórki rozpoznają się dzięki współdziałaniu węglowodanów znajdujących się na ich powierzchni. Najważniejszymi przedstawicielami. gliprotein .są: substancja śluzowa żołądka, owomukoid białka jaja, substancje galaretowate stawów i ścięgien, w skład których wchodzą glukozoamina (chitozoamina) i galaktozamina (chondrozoamina).

\ Fosfoproteiny to białka, których grupą prostetyczną jest . kwas .fosforowy, związany estrowo z białkiem przez, grupy „hydroksylowe seryny lub treoniny. Białka te mają charakter .kwaśny..Nie rozpuszczają się w wodzie, za to są łatwo rozpuszczalne wal kaliach.

Występują głównie w organizmach zwierzęcych. Przykładami fosfo-protein są między innymi kazeina mleka, foswityna i witelina żółtka jaj oraz ichtulina ikry ryb. Rozkładają się łatwo pod wpływem enzymu fosfatazy.

1 Chromoproteiny są to białka złożone^wJctórych-gcupę.ptO.stetycz-ną [stanowią—barwniki—karotenoidowe, porfirynowe i Jlawinowe-. Chromoproteiny pełnią bardzo ważne funkcje w procesach oddychania i utleniania tkankowego. Wyróżnia się wśród nich grupę hemoprotein, które zawierają tetrapirolowy układ hemowy.

Do hemoprotein zalicza się hemoglobinę i mioglobinę, które są Odpowiedzialne za dostarczanie tlenu, cytochromy, przenoszące elektrony i biorące udział w reakcjach red-ox, oraz pęwne.ęnzymy zawierające układ hemowy,, do których należą enzymy z grupy oksydo-reduktaz - peroksydaza i katalaza. Do pozostałych chromoprotein należą na przykład chloroplastyna roślin zielonych, zawierająca jako grupę prostetyczną chlorofil, chromoproteina pancerzy skorupiaków, która jako grupę prostetyczną zawiera czerwony barwnik karoteno-

idowy - astaksantynę, uwidaczniającą swoją barwę dopiero po zniszczeniu części białkowej (np. po ugotowaniu), oraz purpura wzrokowa, wchodząca w skład rodopsyn - czynnika widzenia.

jMętaloprotejny są białkami, w których grupą prostetyczną są metale. Białka tego typu pełnią funkcje transportowe dla odpowiednich jonów/ jak na przykład transferyna dla żelaza i ceruloplazmina dla miedzi, lub służą do ich magazynowania, jak ferrytyna i homoserydyna do gromadzenia żelaza w wątrobie i śledzionie.

„Wiele hormonów i enzymów zawiera w swoim składzie metale. W fosfatazie znajduje się magnez, który jest także składnikiem kompleksu białkowo-chlorofilowego. Arginaza zawiera mangan, insulina i anhy-draza węglanowa — cynk, będący również składnikiem hemocyjaniny białka w osoczu krwi bezkręgowców, zaś molibden wchodzi w skład reduktazy azotanowej.

j .Lipoproteiny są to białka złożone, których grupą prostetyczną są „lipidy. W połączeniach tych biorą udział tłuszcze proste, kwasy tłuszczowe, fofsatydy i cholesterol. Lipoproteiny, szeroko rozpowszechnione w świecie roślinnym i zwierzęcym,_są odpowiedzialne, za transport lipidów, hormonów i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Są składnikami membran mitochondrialnych, jądrowych i cyto-plazmatycznych. Przedstawcielami lipoprotein są iipowitelina żółtka jaj oraz lipoproteiny osocza krwi.

2.5. PODZIAŁ BIAŁEK

WYNIKAJĄCY Z KSZTAŁTU CZĄSTECZEK

Biorąc pod uwagę kształt cząsteczki podzielono białka na globularne i fibrylarne.

2.5.1. Białka globularne

Białka globularne mają kształt zbliżony do kuli lub elipsy. Wartość liczbowa stosunków osiowych (dłuższej osi do krótszej) nie przekracza 20. .Białka globularne są dobrze rozpuszczalne w wodzie jak (np. albuminy) oraz w rozciericzonych roztworach soli (np. globuliny).