DSC00446

groźbę użycia przymusu państwowego na wypadek jego nieprzestrzegania. O obowiązywaniu prawa decyduje więc w rzeczywistości nie jego legalne istnienie, lecz polityczna Wola uruchomienia przymusu, gdyby nie było ono respektowane. Praktyka społeczna dowodzi wystę. powania sytuacji, kiedy wbrew słusznym przewidywaniom władza nie uruchamia sankcji wymuszającej i prawo - pomimo licznych gwarancji instytucjonalnych jego przestrzegania - pozostaje tyłki;,

„Łuka w prawie” jest'terminem wieloznacznym, p) Może oznaczać, że ktoś, kierując się własnym wyobrażeniem o tym, co prawo powinno regulować, uznaje, że ^ltika^ńie powinna mieć miejsca w system mie >prawav To wyobrażenie nie musi, ^oczywiście, pokrywać się z preferencjami ustawodawcy, który ma własne zdanie na temat zakreśli stanów |fę§zy prawnie istotnych (wymagających uregulowania przepisem). (2) Może to być tzw. luka logiczna, wynikająca ze zderzenia norm sprzecznych lub przeciwnych logicznie, którego nie udalo się wyeliminować przez zastosowanie wykładni i reguł kolizyjnych.^^ Może to być tzw. luka konstrukcyjna, polegająca na ^niedokończeni# regulacji prawnej pewnych czynności, z którymi ustawodawca Wiąże skutki prawne (np. ustawodawca ustanowił czynność i wskazał jej skutki prawne, lecz nie określił, kto jest uprawniony do jej dokonania lub w jakim trybie powinno to dokonanie nastąpić).

Powszechnie przyjmuje się, że środkiem służącym do zapełniania luk w prawie jest analogia. Stosowanie analogii nie jest dziełem ustawodawcy, lecz praktyki i nauki prawniczej. Jeśli w rozumowaniu przez analogię powołujemy się na szczegółowy przepis prawny, to rozumowanie takie nazywamy analogią z ustawy (analogia legis). Natomiast jeżeli odwołujemy się do ogólnych zasad gałęzi prawa czy całego systemu prawnego, to takie rozumowanie nazywamy analogią z prawa {analogia iuris),

Stosowanie analogii ma ograniczony zasięg. Przyjmuje się, że per analogiam nie mogą być stosowane normy zawierające uregulowanie wyjątkowe. Ponadto w niektórych działach prawa odrzuca się możliwość odwołania do analogii ze względu na założenie, iż działy te pozbawione są luk, np. prawo administracyjne lub karne materialne. Gdy posługiwanie się prawem zostaje złożone w dłonie ludzi niefachowych, wtedy może się zdarzyć, że zaczynają stosować swoją wykładnię prawa tam, gdzie przepis jest jasny i jednoznaczny lub stosują niewłaściwy rodzaj wykładni, dostrzegają nieistniejącą lukę w prawie i sięgają do analogii. W tym ostatnim przypadku zasadnie można mówić nie o luce w prawie, lecz o luce w świadomości.

Wykładnia prawa oznacza ogół czynności poznawczych zmierzających do ustalenia właściwego sensu przepisów prawnych (interpretacja przepisów). Jest ona etapem stosowania prawa wówczas, gdy organ stosujący to prawo ma wątpliwości co do znaczenia obowiązującej normy prawnej, którą chce się posłużyć. Wynik tych czynności też jest nazywany wykładnią prawa.

Istnieje kilka rodzajów wykładni w zależności od tego, kto jej dokonuje, jaką moc mają jej wyniki, sposobów użytych do jej przeprowadzenia, materiałów, którymi posługuje się interpretator oraz relacji, w jakiej pozostają do siebie wyniki wykładni językowej i wyniki uzyskane innymi sposobami.

Nie wchodząc w szczegóły istotne dla profesjonalistów, można powiedzieć, że z powyższych kryteriów systematyzujących wynikająnastępujące rodzaje wykładni:

-    autentyczna i legalna,

-    językowa (czyli gramatyczna),

-    statyczna i dynamiczna,

-    systematyczna i logiczna (czyli systemowa),

-    funkcjonalna (czyli celowościowa lub teleołogiczna),

-    doktrynalna (jeżyli naukowa),

-    historyczna i porównawcza,

-    literalna (czyli stwierdzająca) i rozszerzająca lub zwężająca.

W związku z konfliktem może pojawić się problem wykładni prawa. Nie wszyscy są do jej dokonania uprawnieni. Warto zawczasu zapytać, dlaczego ktoś żąda wykładni i jakiej konkretnie, a wreszcie - ku czemu ma ona zmierzać.

Wnioskowanie w procesie wykładni i stosowania prawa polega na rozumowaniu, na podstawie którego z ustalonej normy wyprowadzamy inne normy.

Wnioskowanie z celu na środki oznacza, że jeśli dozwolony jest cel, to i dozwolone są środki jego realizacji. Jakie środki - to sprawa dalsza.

Wnioskowanie z przesłanki większej na mniejszą (argumentum a ma-iori ad minus) oznacza zasadę, że „kto jest uprawniony lub obowiązany czynić więcej, ten jest tym bardziej uprawniony lub obowiązany czynić mniej”. Kto ma prawo zabierania głosu na naradzie, ten ma tym bardziej prawo przysłuchiwania się wypowiedziom innych obecnych osób.

Wnioskowanie z przesłanki mniejszej na większą {argumentum a minoń ad maius) oznacza zasadę, że „komu zakazano czynić mniej, temu zakazano czynić więcej”. Jeśli obowiązuje kogoś zakaz przeglądania pewnych dokumentów, to tym bardziej nie wolno wydać mu od-